معرفی رشته مهندسی بهداشت محیط؛ بازار کار و آینده شغلی (بخش اول)

یکی از دغدغه های اصلی دانشجویان رشته مهندسی بهداشت محیط نیز مانند دانشجویان سایر رشته ها، این است که موقعیت های شغلی، وضعیت استخدام یا بازار کار این رشته چیست و اینکه چه کنند که بعد از فارغ التحصیلی بتوانند در رشته تخصصی خود مشغول به کار شوند. برخی از دانشجویان نیز که بدون شناخت و به دلایل مختلف در این رشته پذیرفته شده اند از این رشته و دروس تخصصی، امکان ادامه تحصیل، توانمندی های مورد نیاز و فرصت های شغلی این رشته بی اطلاعند. در این مقاله سعی بر این هست که به این سؤالات پاسخ داده شود.

رشته مهندسی بهداشت محیط

در رشته مهندسی بهداشت محیط مسائل مربوط به بهداشت و محیط زیست مانند آب، فاضلاب، آلودگی هوا، پسماند و کلیات بهداشت محیط (بهداشت مواد غذایی، بهداشت مسکن و اماکن عمومی، بهداشت پرتوها، گندزداها و پاک ­کننده ­ها در بهداشت محیط، مدیریت بهداشت محیط برای مبارزه با ناقلین) مطالعه می شود. بر این اساس مهم ترین هدف بهداشت محیط، مطالعه عوامل محیطی مضر برای سلامتی انسان و تشخیص، پیشگیری، رفع و کنترل اثرات سوء ناشی از این عوامل تلقی می­ گردد.

تاریخچه رشته مهندسی بهداشت محیط

در مورد تاریخچه این رشته می توان گفت که در ابتدا به دنبال تشکیل دوره کمک مهندسی بهداشت و دوره کمک بهسازی، اولین دوره بهسازی محیط با پذیرش دوره کارشناسی رشته­ هایی مانند شیمی، فیزیک، زیست شناسی و … در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران فعالیت خود را آغاز نمود. این دوره در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی تبدیل به دوره عالی بهسازی گردید. از سال ۱۳۵۵ به بعد برای این رشته در مقطع کارشناسی پیوسته با عنوان مهندسی بهسازی پذیرش دانشجو انجام گرفت. در سال ۱۳۵۹ با شروع تعطیلات انقلاب فرهنگی پذیرش دانشجو به مدت حدود سه سال متوقف و پس از آن پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته بهداشت محیط از سال ۱۳۶۲ آغاز گردید و توسعه یافت. مقطع کارشناسی پیوسته پس از سال­ ها، مجدداً از سال ۱۳۸۶ مصوب و پذیرش دانشجو در این مقطع انجام شد.

دروس تخصصی رشته مهندسی بهداشت محیط

دروس تخصصی که دانشجویان در مقاطع مختلف رشته مهندسی بهداشت محیط می گذرانند در حیطه موضوعات اصلی آب، فاضلاب، مدیریت پسماند، آلودگی هوا و کلیات بهداشت محیط است. برخی از عناوین این دروس عبارتند از تصفیه فاضلاب، انتقال و توزیع آب، تصفیه آب، آلودگی هوا، کلیات پسماند، بهداشت پرتوها و حفاظت. برای مشاهده همه دروس تخصصی مقاطع مختلف این رشته می توانید از لینک های زیر استفاده کنید.

• برنامه آموزشی مقطع کارشناسی بهداشت محیط
• برنامه آموزشی مقطع کارشناسی ارشد بهداشت محیط
• برنامه آموزشی مقطع دکترای بهداشت محیط

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی بهداشت محیط

در حال حاضر این رشته در مقاطع کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد و دکتری در تعداد زیادی از دانشگاه­ های کشور در حال پذیرش دانشجو می­ باشد.

گرایش های رشته مهندسی بهداشت محیط

فارغ التحصیلان کارشناسی بهداشت محیط می توانند برای مقطع کارشناسی ارشد، علاوه بر این رشته، یکی از رشته های وابسته یعنی مدیریت پسماند، سم ­شناسی محیط، بهره ­برداری و نگهداری از تأسیسات بهداشتی شهری، بهداشت پرتوها و مدیریت کیفیت هوا را انتخاب کنند. برای آشنایی بیشتر با واحدهای درسی تخصصی این رشته ها می توانید از لینک های زیر استفاده کنید.

– برنامه آموزشی کارشناسی ارشد رشته مدیریت پسماند

– برنامه آموزشی کارشناسی ارشد رشته سم شناسی محیط

– برنامه آموزشی کارشناسی ارشد رشته بهره ­برداری و نگهداری از تأسیسات بهداشتی شهری

– برنامه آموزشی کارشناسی ارشد رشته بهداشت پرتو ها 

– برنامه آموزشی کارشناسی ارشد مدیریت کیفیت هوا

واحدهای درسی رشته مهندسی بهداشت محیط و سرفصل دروس این رشته را ببینید و فکر کنید که آیا علاقه دارید در این زمینه ها مطالعه و بعداً کار کنید؟

موقعیت های شغلی رشته بهداشت محیط در بخش های دولتی و مؤسسات غیردولتی

• وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (مانند دفتر سلامت محیط و کار، معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، معاونت بهداشتی دانشگاه ­ها مرکز بهداشت استان ها و شهرستان ها، دانشکده های بهداشت، مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان­ ها و …)
• شهرداری ­ها (مدیریت پسماند، بازیافت پسماند، کمپوست، فضای سبز، خدمات شهری و …)
• شرکت ­های آب و فاضلاب
• سازمان حفاظت محیط زیست کشور و اداره کل حفاظت محیط زیست استان ­ها
• آموزش و پرورش (بهداشت مدارس)
• مدیریت انرژی­ های پاک در صنایع کشور
• وزارت نیرو (بخش­ های مرتبط با کنترل کیفی و کمی منابع آب، توسعه منابع آب، حفظ کیفیت آب، امور محیط زیستی مربوط به سدها و نظایر آن)
• واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) وزارت نفت و کلیه مؤسسات وابسته
• اغلب صنایع (واحد HSE)
• آزمایشگاه های پایش زیست محیطی، آب، فاضلاب، هوا، پسماند و …
• اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان ها و شهرستان ها (واحد HSE)
• آزمایشگاه­ های مرجع بهداشت محیط
• واحد HSE معادن
• سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران
• شرکت شهرک های صنعتی استان ها
• شرکت سهامی آب منطقه ای
• بیمارستان ها و مراکز درمانی

علاوه بر فرصت های شغلی ذکر شده برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط و رشته های وابسته، برای فارغ التحصیلان رشته بهداشت پرتوها (از رشته های وابسته بهداشت محیط در مقطع کارشناسی ارشد) می توان به بخش پرتوها در مراکز بهداشت استان ها، شرکت ها و صنایع تولید و کاربرد پرتوها و مواد پرتوزا، نیروگاه های هسته ای، سازمان انرژی اتمی، بخش پژوهش مراکز تحقیقات کشاورزی و صنعتی، مراکز پزشکی هسته ای و تشخیص پزشکی، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، بازرسی حفاظت اشعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بخش حفاظت پرتویی شرکت مخابرات و پیمانکاران ارتباطات سیار و شبکه های وایرلس اشاره نمود.

این موارد بخشی از حوزه های کاری فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط است. اما برای داشتن آینده شغلی بهتر، دانشجویان باید بدنبال کسب تجربه و مهارت باشند و صرفاً گذراندن یک سری دروس تئوری در دانشگاه کافی نیست.

برای داشتن آینده شغلی بهتر در رشته بهداشت محیط چه کنیم؟

آنچه که به صورت بسیار جدی باید مورد توجه دانشجویان و دانش ­آموختگان این رشته قرار بگیرد، کسب مهارت و تجربه است.

یکی از راه‌ های توانمندسازی دانشجویان ایجاد ارتباط و تعامل بین واحدهای درسی گذرانده شده در دوران تحصیلات دانشجویی و شرکت­ ها و مشاغلی است که در سطح کشور در حال فعالیت می­ باشند (رویکرد نمایشگاه مجازی باما اولین بار بصورت جدی توسط آقای دکتر محمدتقی قانعیان استاد تمام رشته مهندسی بهداشت محیط مطرح و در سایت نمایشگاه مجازی باما (www.bamahse.com) با هدف توانمندسازی و کمک به آینده شغلی دانشجویان معرفی شده است).

چنانچه از ابتدای هر ترم جدول زیر در اختیار دانشجویان قرار گیرد و از آنها خواسته شود تا پایان ترم با مشورت اساتید برای دروس تخصصی خود این جدول را تکمیل نمایند. در پایان دوران تحصیل، دانشجویان با تعداد بسیار بالایی مؤسسه و شرکت مرتبط با رشته خود آشنا بوده، می­دانند چه شرکت­ هایی موفقند، کدام تولید کننده هستند، کدام دانش بنیان هستند و …

دانشجویان رشته­ های مختلف اگر در طی دوران تحصیل و پس از آن با شرکت­ ها و مؤسسات فعال مرتبط با رشته خود آشنا شوند و در قالب کارآموزی، کارورزی، کارشناس فرآیند، نماینده شرکت، کارشناس تحقیق و توسعه و کارشناس بهره­­ بردار با شرکت­ ها و مؤسسات در ارتباط باشند، می­ توانند تجربیات خوبی را  کسب کنند و دانش تئوری خود را از این طریق به تجربه و ارتباطات کاری تبدیل نمایند و آینده شغلی بهتری داشته باشند.

ساختار تکمیل شده این جدول بصورت یک فایل الکترونیک و با عنوان کارپوشه الکترونیک دانشجوی خلاق توسط دکتر محمدتقی قانعیان تهیه شده که می توانید از طریق این لینک فایل را دانلود و به تدریج در طول ترم آن را تکمیل نمایید. جهت دریافت فایل کارپوشه و راهنمای تکمیل آن اینجا کلیک کنید.

 

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد کارآفرینی و اشتغال در رشته مهندسی بهداشت محیط و رشته های وابسته به آن (گرایش ها)، حتما کتاب کارآفرینی و فرصت های شغلی در رشته مهندسی بهداشت محیط را بخوانید.

 

تهیه کنندگان