اجساد بیماران کرونایی، در همه مراحل غسل، کفن و دفن و تشییع جنازه، نیاز به رعایت اصول بهداشتی دارد تا جان افراد مشارکت کننده (غسال ها و غساله ها و بستگان متوفی) حفظ شود.
آیا اجساد بیماران کرونایی بدون آداب شرعی لازم دفن می شود؟
انتشار برخی اخبار مسموع و باور عمومی نادرست، مبنی بر انتقال عامل بیماری از اجساد به افراد مشارکت کننده (غسال ها و غساله ها و بستگان متوفی)، باعث شده در برخی از نقاط افراد فوت شده را بدون انجام تشریفات و آداب شرعی لازم دفن نمایند.
بر اساس اطلاعات علمی در رابطه با فوت شدگان ناشی از عوامل بیولوژیکی نظیر هانتاویروس، وبا، تب کریمه کنگو، آرنا ویروس ها، تب دره ریف، تب دانگ و آنفلوآنزا، شست و شو و غسل اجساد بر اساس آداب شرعی اسلام همراه با استفاده از وسایل حفاظت فردی توسط دست اندرکاران مجاز می باشد. حتی در تمام شرایط فوق اجازه مشاهده جسد به همراهان نیز داده می شود. در مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزا اجازه مشاهده جسد با داشتن ماسک و عینک مجاز است.
نظر به این که بر اساس شواهد علمی ویروس کرونا نیز همانند آنفلوآنزا منشا‌ء حیوانی دارد، به نظر میرسد از نظر علمی رعایت اصول حاکم بر مدیریت اجساد ناشی از آنفلوآنزا و عوامل میکروبی فوق در رابطه با ویروس کرونا نیز قابل کاربرد بوده و غسل، کفن و دفن اجساد بیماران کرونایی میتواند با رعایت موارد فوق، طبق آداب شرعی اسلام انجام شود.
علیرغم این که انتشار ویروس ها از قبیل ویروسHIV و کرونا و .. از یک جسد در مقایسه با یک فرد زنده بسیار کمتر است، بر اساس بررسی های علمی در سطح ملی و بین المللی از منابع معتبر، اجساد ناشی از این بیماری با رعایت شرایط و اصول بهداشتی قابل غسل، کفن و دفن طبق آداب شرعی اسلام بوده و خطری متوجه غسال ها و غساله ها نمی باشد.
آیا اجساد بیماران کرونایی قبل از غسل شرعی گندزدایی می شود؟
به منظور رعایت و انجام بدون دغدغه آداب شرعی برای فوت شدگان ناشی از ویروس کرونا، قبل از آغاز فرآیند غسل شرعی، گندزدایی جسد با محلول هیپوکلریت سدیم نیم درصد (همان وایتکس در دسترس و ارزان) تهیه شده با آب سرد توصیه می شود که این امر مانع از احتمال انتقال عامل بیماری می گردد.
از آن جایی که انتشار ویروس از طریق ترشحات دهان و بینی قابل انجام است، می بایست با استفاده از پنبه آغشته به مواد گندزدا، منافذ داخلی بینی و حلق جسد مسدود شود، به گونه ای که دهان کاملاً بسته باشد.
در غسالخانه ها برای غسل اجساد بیماران کرونایی رعایت چه مواردی لازم است؟
جهت حفظ بهداشت و سلامت، غسال ها یا غساله ها بایستی حین فرآیند غسل، کفن و دفن از البسه و لوازم حفاظت فردی مناسب از قبیل ماسک، عینک، دستکش بلند، پیش بند، لباس یکپارچه سرتاسری و چکمه مناسب استفاده نمایند. کارکنان دست اندرکار سردخانه نیز ضروری است که از لوازم ایمنی و حفاظت فردی لازم استفاده نمایند.
توصیه های ضروری برای دفن اجساد بیماران کرونایی در غسالخانه:
– در صورت امکان، جسد قبل از تحویل به سردخانه یا غسالخانه، در محل فوت در فضای مناسبی گندزدایی شود. اگر فضای مناسب وجود نداشت، جسد داخل کیسه حمل قرار گیرد و درون کیسه و روی کیسه با محلول هیپوکلریت سدیم ۰/۵ درصد گندزدایی شود. مکان گندزدایی باید دارای تهویه مناسب باشد.
– لازم است در موارد مواجهه با شیوع بیماری عفونی مثل کرونا ویروس جدید، در غسالخانه ها خط جداگانه ای برای غسل و کفن اجساد ناشی از این بیماری ها اختصاص داده شود.
– غسال مجهز به وسایل حفاظت فردی باشد.
– جسد با محلول هیپوکلریت سدیم ۰/۵ درصد که در همان روز تهیه شده است گندزدایی شود.
– بعد از پایان فرآیند کفن در محل غسالخانه، لازم است جهت اطمینان کامل از عدم انتشار آلودگی به محیط اطراف، جسد داخل یک پوشش پلاستیک مناسب قرار داده شود.
— کلیه لوازم شست و شو و غسل بعد از استفاده برای هر متوفی، داخل محلول ۵۰۰۰ میلی گرم در لیتر کلر به مدت حداقل ۵ دقیقه آغشته و گندزدایی شود و در پایان شیفت کاری بعد از شست و شو و گندزدایی، تحت حرارت ۶۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲۰ دقیقه یا به مدت ۲ ساعت در معرض نور خورشید خشک شود.
– لازم است کسانی که مراحل آخر آداب شرعی میت یعنی کفن کردن را انجام می دهند، در مرحله شست و شو و تغسیل دخالت نداشته باشند.
توصیه های ضروری برای دفن اجساد بیماران کرونایی در هنگام دفن:
– دفن فوت شدگان ناشی از این بیماری، در گورهای فردی با عمق ۱/۵ تا سه متر با رعایت آداب شرعی اسلام انجام شود. (کف قبر از سطح آبهای زیر زمینی حداقل فاصله ۰/۷۵ تا یک متر داشته باشد).
– فرد دفن کننده مجهز به وسایل حفاظت فردی باشد.
– در صورتی که مقدور باشد سیمان و بتن کاری بر روی قبر بعد از تدفین انجام شود. اگر میسر نبود یک هفته بعد از تدفین این کار انجام شود.
سایر توصیه ها:
– اجساد قبل از مراحل آداب شرعی اسلام، شامل غسل، کفن و دفن داخل پوشش پلاستیکی یکبار مصرف قرار داده و در سردخانه نگهداری شوند.
– در مورد متوفیان خاص (مجهول الهویه)، شناسایی دقیق مشخصات شناسنامه ای، تهیه تصویر چهره، ضبط و صورتجلسه لوازم همراه متوفی و ذخیره مناسب آن، قبل از انتقال به سردخانه و قبل از دفن با دقت انجام شود.
-کلیه پوشش ها و پسماندهای به جای مانده تا مرحله غسل متوفی، عفونی محسوب شده و لازم است در اولویت اول داخل زباله سوزهای مخصوص سوزانده و یا اتوکلاو شده و سپس بطور اختصاصی دفن بهداشتی شوند.
– افرادی که نسبت به جمع آوری و انتقال اجساد مبتلایان به بیماری عفونی همکاری می نمایند، بایستی ضمن مجهز بودن به لوازم ایمنی فردی، از قبل آموزش های لازم را دیده باشند.
– وسیله نقلیه مخصوص حمل متوفی باید بعد از هر نوبت انتقال و تخلیه جسد، با محلول کلر ۵۰۰۰ میلی گرم در لیتر گندزدایی و شست و شو شود.
منبع:
– دستورالعمل بهداشتی مدیریت اجساد ناشی از بیماری کرونا
– راهنمای کنترل محیطی نحوه دفن ایمن اجساد افراد مبتلا یا مشکوک به کووید ۱۹ (کرونا ویروس)
با توجه به اهمیت مدیریت اجساد بیماران کرونایی، راهنما و دستورالعمل های بهداشتی در رابطه با این موضوع با همکاری دکتر قادر غنی زاده و دکتر حسین معصوم بیگی (اعضای هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)) و مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت تدوین گردیده است که شما می توانید این دستورالعمل و راهنما را از طریق لینک های زیر دانلود کنید.
دانلود دستورالعمل بهداشتی مدیریت اجساد ناشی از بیماری کرونا
دانلود راهنمای کنترل محیطی نحوه دفن ایمن اجساد افراد مبتلا یا مشکوک به کووید ۱۹ (کرونا ویروس)
