کشاورزی، فرایند تولید مواد غذایی، علوفه، الیاف و پرورش حیوانات اهلی است. تجهیزات حفاظت فردی کشاورزی برای کسانی که در زمین کشاورزی کار می کنند یا در دامداری و مرغداری مشغول به کار می شوند، کاربرد دارند. همچنین برای کارکنان مجموعه هایی در مقیاس های خیلی بزرگ که به کار کشت و تولید محصولات کشاورزی می پردازند. همه این افراد نیاز به اطلاعات کافی در مورد تجهیزات حفاظت فردی دارند. با توجه به نبود اطلاعات لازم و کافی در مورد کار کشاورزی، بر آن شدیم که مقاله ای مرتبط با ایمنی و بهداشت کشاورزی را تهیه کنیم. مقاله پیش رو در مورد تجهیزات حفاظت شخصی هنگام کار کشاورزی ( کار بر روی زمین )، تهیه و تدوین گردیده است.
کار کشاورزی شامل کاشت داشت و برداشت است که در طی این مراحل، کار های مختلفی انجام می شود. قبل از آشنایی با تجهیزات ایمنی مورد نیاز برای حفاظت افراد، مقاله مدیریت ایمنی و ارزیابی در کشاورزی را مطالعه کنید. به طور کلی، بیشتر فعالیت های کشاورزی نظیر سمپاشی، آبیاری، کود دهی، وجین کردن و برداشت محصول در یک دوره کشاورزی برای تولید محصولات مختلف، یکسان است. هرکدام از مراحل کشاورزی، نیاز به وسایل حفاظت فردی جداگانه دارند.
سمپاشی و کود دهی در کشاورزی
اکثر کشاورزان برای تولید محصول بیشتر و برای جلوگیری از به وجود آمدن بیماری های قارچی و از بین بردن علف های هرز، از بین بردن حشره های ریز موجود در محصولات، مزارع خود را سمپاشی می کنند. علف کش ها و آفت کش های مختلفی برای سمپاشی مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرند. اگر حفاظت کافی در برابر مواد سمی صورت نگیرد منجر به بروز عوارض و بیماری ها در افراد می گردد. بیشترین حفاظت از طریق تجهیزات حفاظت فردی در کشاورزی تامین می شود. با توجه به مقدار و دز مصرفی و مقاومت بدن افراد، طیف وسیعی از عوارض مثل سردرد، علائم تنفسی، نشانه های گوارشی تا تشنج، ناباروری و سقط جنین ممکن است در افراد، بروز کند.
کود دهی نیز در مراحل مختلف کشاورزی، انجام می شود و برای افزایش رشد محصول، کاربرد دارد. کود های آلی، معدنی و شیمیایی در کار کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند. عمل کود دهی هم به صورت دستی و هم به صورت مکانیزه ( به دو شکل مایع و جامد)، انجام می گیرد.
تجهیزات حفاظت فردی برای سمپاشی و کود دهی
لباس کار کشاورزی در زمان سمپاشی و کود دهی، با آستین های بلند باید تمام پوست بدن را بپوشاند و هیچ جایی از بدن بیرون نماند. دستکش ساق بلند که دست ها را حداقل تا آرنج بپوشاند. محافظ صورت باید به صورت یکپارچه، تمام صورت و چشم ها و مو ها را بپوشاند و اجازه ندهد که ذرات و سموم به داخل پوست نفوذ کنند. انتخاب چکمه ها باید متناسب با کار باشند تا زانوی افراد پوشانده شود و از تماس مواد شیمیایی با پاها جلوگیری گردد.
- دقت کنید که افراد باید به طور اختصاصی، وسایل حفاظت فردی داشته باشند و از مصرف مشترک وسایل بپرهیزند.
- تجهیزات حفاظت شخصی، باید در جای خشک نگه داری شوند و باید ازآویزان کردن آن ها در محیط های آلوده و پراز گرد و غبار پرهیز کرد.
- باید به کارگران، در مورد تجهیزات حفاظت فردی، آموزش های لازم و کافی داده شود.
- در کار با موادشیمیایی و سمی حتما در محیط کار باید دوش اضطراری و چشم شویی باشد. با توجه به اینکه در زمین کشاورزی نمی توان این امکانات را تهیه کرد، باید از قبل، چند بشکه و یا مخزن پر از آب برای مواقع اضطراری پیش بینی شود.
- باید به طور مرتب دست ها شسته شود تا هر گونه احتمال ورود مواد شیمیایی به بدن از طریق پوست کاهش یابد.
نکاتی در مورد ماسک های تنفسی در زمان سمپاشی و کود دهی
ماسک تنفسی متناسب با نوع سمی که به کار می رود باید استفاده شود. ماسک های دارای فیلتر قابل تعویض، ماسک های تنفسی تمام رخ (از کل صورت محافظت می کند) و یا نیم رخ (بینی و دهان را می پوشاند،)، کلاه های اکسیژن دار، دستگاه های تنفسی از انواع ماسک های تنفسی کاربردی در کشاورزی هستند. در هنگام استفاده از ماسک های تنفسی، باید بند آن را محکم کنند تا ماسک در صورت، فیت شود.
- برای علف کش و آفت کش ها به شکل جامد، می توان از ماسک های فیلتردار، نیم رخ و تمام رخ سری N و یا P استفاده کرد.
- برای علف کش و آفت کش هایی که به صورت مایع هستند، ماسک نیم رخ با کارتریج بخار و پیش فیلترهای سری P استفاده می شود.
- نوع دیگر تجهیزات تنفسی، ماسک های پودری است که نوع کارتریج بخار و پیش فیلترهای سری P و فیلتر HEPA، برای علف کش و آفت کش های هم جامد و هم مایع کاربرد دارد.
سایر نکات ایمنی در زمان سمپاشی و کود دهی
قبل از انجام کار سمپاشی و کود دهی، حتما برچسب های روی ظرف حاوی مواد سمی را بخوانید. این برچسب ها حاوی اطلاعات خوبی در زمینه نوع سم، عوارض و کمک های اولیه هستند. ظروف خالی شده را جمع آوری و به طور مناسب دفع کنید. در هنگام سمپاشی از خوردن و آشامیدن، باید خودداری شود چون اکثر مواد سمی از راه گوارش هم جذب بدن می شوند و می توانند موجب ایجاد عوارض جبران ناپذیری شوند.
اگر کشاورز، سر زمین کشاورزی همراه خود برای خوردن و آشامیدن، مواد غذایی و آب می برد باید حتما آن را در یک محل امن دور از سمپاشی قرار دهد و روی آن را کاملا بپوشاند. از شوخی کردن های بی مورد با سایر افراد باید پرهیز شود. چون مواد سمی که در کشاورزی استفاده می شوند، مواد شمیمیایی خطرناکی هستند و ممکن است موجب ایجاد حادثه و بیماری های غیر قابل جبرانی شوند.
باید دقت کنید از روشن کردن آتش در نزدیک مخازن سم جلوگیری کنید. کشیدن سیگار در نزدیکی ظروف نگهدارنده سم و کود ممنوع است. همچنین در هنگام انجام فعالیت سمپاشی و کود دهی، کشیدن سیگار غیرمجاز است.
نکات ایمنی و بهداشتی بعد از کود دهی و سمپاشی
بعداز سمپاشی وکود دهی، به محض رسیدن به منزل، باید دوش گرفته شود و تمام بدن با آب و صابون شسته شود. لباس های مورد استفاده در سمپاشی و کود دهی، قبل از ورود به خانه، باید درآورده شده و جدا از بقیه لباس ها شسته شوند. اگر همان موقع نمی توان لباس ها را شست باید لباس ها در یک پلاستیک قرار داد و گره زد تا آلودگی در محیط خانه پخش نشود. برای شستن لباس ها از آب گرم استفاده شود و جدا از سایر لباس ها، زیر نور خورشید بر روی بند پهن کرده تا رفع کامل آلودگی صورت گیرد. اگر از ماشین لباسشویی برای شستن لباس ها استفاده می کنید، لباس ها را جداگانه شسته و پس از اتمام کار، باید ماشین لباسشویی، یک دور به صورت خالی با آب و پودر لباسشویی کار کند و سپس آب ماشین تخلیه شود.
سایر تجهیزات حفاظتی مورد استفاده نیز باید رفع آلودگی شده و در مکان جدا نگهداری شوند که دسترسی کودکان و سایر افراد به آن ها محدود شود. اگر در هنگام سمپاشی و کود دهی از ماشین آلاتی مثل تراکتور استفاده می شود، حتما ایمنی مربوط به ماشین آلات نیز باید رعایت گردد.
حفاظت فردی در برابر گرمای تابستان
اکثر فعالیت های کشاورزی در فصل تابستان صورت می گیرد که تابش خورشید در این فصل زیادتر می شود. با توجه به گرما و تعریق بدن در این فصل باید به قدر کافی آب توسط کارکنان و کشاورزان مصرف شود. در مناطق گرم و خشک بهتر است که نمک نیز به آب اضافه شود تا بدن دچار کمبود یون های اساسی بدن نشود و از گرما زدگی پیشگیری کند. در صورت امکان بایستی سعی شود که در زمین کشاورزی، یک کلبه و یا مکانی سرپوشیده ساخته شود. بنابراین از افراد در مقابل آفتاب سوزان محافظت می شود. برای جلوگیری از خشکی پوست، کرم های مرطوب کننده باید به دفعات در طول روز و هم چنین در هنگام خواب استفاده شود تا پوست نرم بماند.
حفاظت فردی در برابر نور خورشید
ساعاتی از روز، نور خورشید بیشتر به زمین می تابد و باید از حضور در زیر نور خورشید اجتناب کرد. چرا که نور خورشید می تواند موجب آسیب پوست کشاورزان شود. لباس های آستین بلند از سوختن بدن با نور آفتاب جلوگیری می کنند. بهتر است لباس ها به رنگ روشن باشند و یقه نیز داشته باشند تا گردن را هم کاملا بپوشانند. بهترین روش پیشگیری از آسیب نور خورشید، استفاده از کرم های ضدآفتاب متناسب با پوست افراد است. این کرم ها از بروز لکه های پوستی، خشکی پوست، خارش پوست و سایر عوارض جدی پوست در کشاورزان جلوگیری می کند. دقت کنید که هر ۴۵ دقیقه تا ۱ساعت یک بار باید کرم ضدآفتاب، بر روی پوست تجدید شود تا اثر حفاظتی خودش را داشته باشد.
برای حفاظت در برابر اشعه خورشید، استفاده از کلاه لبه دار که چشم ها و صورت را بپوشاند نیز ضروری و لازم است.
برای محافظت چشم ها می توان از عینک آفتابی نیز استفاده کرد. عینک آفتابی نیز جز وسایل حفاظت فردی محسوب می شود. عینکی که بتواند تمام ناحیه چشم و پلک ها را بپوشاند. مهم ترین نکته ای که در انتخاب عینک باید دقت شود، درجه حفاظت آن در برابر اشعه مضر UV است.
ایمنی و بهداشت مربوط به سایر فعالیت های مرتبط با کار کشاورزی
در حین کار کشاورزی، بهتر است از لباس کار ایمنی و استاندارد استفاده شود. در غیر اینصورت لباس ها نباید گشاد و شل باشند، چون ممکن است در حین کار با ابزار و ماشین آلات ، به دستگاه ها گیر کنند و خطر جدی بیافریند. هنگام آبیاری، باید چکمه های پلاستیکی با ساق بلند پوشیده شود تا کشاورزان از گزند نیش مار و حشرات در امان باشند.
هنگام فعالیت کشاورزی، وسایلی که استفاده می شود باید متناسب با ارگونومی افراد باشد. موارد مهم ایمنی استفاده از ابزار ها به افراد آموزش داده شود و افراد حتما از دستکش های ضد برندگی باید استفاده کنند. چرا که ابزار مورد استفاده در کشاورزی دارای لبه های تیز و برنده هستند. از وسایل مورد استفاده می توان به بیل، بیلچه، چنگگ، داس، شخم زن دستی، قیچی ها، چاقوی پیوند، ابزار وجین کردن و نشاء کردن، اشاره کرد که همگی تیز و برنده بوده و هنگام استفاده از آن ها باید تمرکز کافی داشت و از شوخی های بی مورد پرهیز کرد. حواس پرتی در هنگام استفاده از این وسایل، ممکن است باعث ایجاد آسیب های جدی به افراد شود.
همیشه جعبه کمک های اولیه همراه کشاورزان باشد و آموزش های لازم و کافی مرتبط را دیده باشند تا در شرایط اضطرار بتوانند به موقع عمل کنند.
جمع بندی
کشاورزی، شغل بسیاری از مردم ایران است و درآمد اصلی مردم از راه کشاورزی تامین می شود. کشاورزان در ایران از حمایت بیمه ای خوبی برخوردار نیستند و اگر دچار بیماری و عوارض شغلی شوند، تمام زندگی آن ها و خانواده هایشان تحت تاثیر قرار می گیرد. با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی، می توان سلامت کشاورزان عزیز را تضمین کرد. فراهم آوردن تجهیزات حفاظت فردی کشاورزی، یکی از بهترین راهکارهای تامین سلامتی کشاورزان است که باید به آن توجه لازم و کافی را داشت.
