انواع دستکش ایمنی و کاربرد هر کدام در صنعت چیست؟

دستکش ایمنی یکی از ضروری ترین لوازم حفاظت فردی در صنایع و مشاغل پر خطر مانند جوشکاری، برشکاری، کار با مواد شیمیایی و… محسوب می شود. استفاده از دستکش ایمنی متناسب با شغل، قطعاً در ایمنی نیروی کار تأثیرگذار است.

ایمنی نیروی کار یعنی: حالتی که در آن احتمال وقوع خطر، آسیب های جانی و یا خسارت مادی، در حد قابل قبولی کم شده باشد.

متأسفانه بعضی از کارگران و افراد شاغل در محیط پر خطر، از پوشیدن دستکش ایمنی امتناع می کنند آن ها گمان می کنند با استفاده از دستکش ها، از سرعت و مهارتشان حین کار کاسته می شود این کار موجب آسیب های سطحی و جدی می شود که گاهاً بسیار خطرناک است و موجب قطع عضو شخص می گردد. بنابراین نمایشگاه مجازی باما به جهت اهمیت این موضوع، در این مقاله انواع دستکش های ایمنی و کاربرد آن در صنایع و لیستی از شرکت های ارائه دهنده این محصولات جهت خرید دستکش ایمنی قرار داده است.

انواع دستکش های محافظتی:

تجربیات یک کارمند بهداشت حرفه ای

در ساعت ۴ بعدازظهر در یک کارخانه، کارگری با دست خون‌آلود به واحد بهداشت حرفه­ ای مراجعه می­ کند، او حادثه را این‌گونه شرح می­ دهد: او کارگر خط تولید است و یکی از وظایفش این است که تا هر روز بعد از پایان کار، ضایعات آلومینیومی تولید شده را تا قسمت از پیش تعیین شده، حمل کند. این شخص، هر روز این کار را با دستکش مخصوص کار خود انجام می­ داده است اما امروز به دلیل پاره بودن دستکش، جمع‌آوری ضایعات را بدون دستکش انجام داده و دچار حادثه شده است.

در کارخانه­ ای دیگر، فردی کارگر واحد آبکاری بوده است. که در حین غوطه‌ورسازی قطعات در داخل وان اسید، اسید با دست او تماس پیدا می­کند و باعث آسیب دست فرد می­ شود.

نمونه سوم کارگر کارخانه صنایع نفتی است که با روغن های سنگین کار می­ کند. او در زمانی که مشغول به کار است، احتمالاً دچار آسیب نشود اما به مرور زمان دچار درماتیت پوستی می ­شود.

همان‌طور که مشاهده کردید، خطرات متنوعی می ­تواند دست را درگیر کند بنابراین برای هر نوع خطر دستکش متفاوتی نیاز است. در ادامه انواع دستکش های حفاظتی بیان شده است.

انواع دستکش ­های ایمنی و کاربرد آن چیست؟

• دستکش­ های ایمنی با دوام از جنس شبکه فلزی، چرم یا برزنت

• دستکش چرمی

این نوع دستکش­ کار، دست­ ها را در مقابل جرقه، گرمای متوسط، ضربات، پلیسه و اشیای زبر محافظت می­ کنند. در فرآیندهای کاری مانند جوشکاری، برشکاری و لحیم­ کاری استفاده می­ شود. همچنین در هنگام کار با تجهیزات برقی می­ تواند همراه با یک آستر عایق استفاده شود.

• دستکش­ سربی

دست ها را در برابر پرتوهای یونیزان به ویژه پرتو X محافظت می­ کند.

• دستکش آلومینیومی

– این نوع دستکش­ ها موجب انعکاس تشعشعات می­ گردند و عایق خوبی در مقابل گرما هستند به شرط اینکه لایه داخلی آن­ها، از جنس­ های سنتز شده مقاوم در برابر گرما و سرما باشد.

– همچنین برای جوشکاران و افرادی که در نزدیکی کوره فعالیت دارند، ریخته­ گران و آتش­ نشان ها، مناسب است.

• دستکش با الیاف آرامید

آرامید ماده سنتزی است که علاوه بر راحتی استفاده از آن، در برابر گرما و سرما مقاومت خوبی دارد. الیاف آرامید برای ساختن دستکش ­هایی استفاده می­ شود که در برابر بریدگی و سایش مقاوم‌اند.

• دستکش شبکه فلزی

غالباً در کار با ابزار برنده و دیگر تجهیزات نوک‌تیز استفاده می­ شود. برای فعالیت های سلاخی و قصابی مناسب هستند.

• دستکش ­های ساخته شده از پارچه یا پارچه کوت داده شده

• دستکش پارچه ­ای

این نوع دستکش­ ها مقاومت خوبی در برابر آلودگی، بریدگی­ های خفیف، سایش و خراشیدگی فراهم می­ آورند اما حفاظت قابل توجهی را در برابر اشیاء نوک تیز و مواد سنگین فراهم نمی­ کنند.

• دستکش پارچه­ ای کوت داده شده

– این نوع دستکش ­ها از پنبه فلانل که یک طرف آن­ها با کرک بافته شده است و طرفی که بافته نشده است به وسیله یک ماده پلاستیکی کوت داده و پوشانده می­ شود.

– از این نوع دستکش ­ها در جابجایی آجر، کار با طناب و جابجایی ظروف در آزمایشگاه استفاده می­ شوند.

• دستکش ضد ارتعاش

به دلیل ایتکه کف این نوع دستکش­ ها از قطعات ضربه گیر پوشیده شده است، در کار با ابزارهای لرزنده و ارتعاشی نظیر انواع ابزارهای بادی، کلنگ و چکش پنوماتیک کاربرد دارد.

• دستکش­ های مقاوم در برابر مایعات و مواد شیمیایی

• دستکش­ لاستیک بوتیل (بوتیل رابر)

– این دستکش­ ها مقاومت خوبی در برابر گازها، مواد شیمیایی و بخار آب دارند و همچنین در برابر اکسیداسیون و خوردگی ناشی از ازن و ساییدگی مقاوم‌اند.

–  در دماهای پایین نیز خاصیت انعطاف‌پذیری خود را حفظ می کنند.

– در برابر اسیدهای خورنده (مانند اسید سولفوریک، اسید نیتریک، اسید هیدروفلوئوریک و بخارات قرمز و سفید اسید نیتریک)، سوخت راکت­ ها و پراکسیدها مقاوم است.

• دستکش­ لاستیک طبیعی یا لاتکس

این دستکش­ ها برای اهداف عمومی به مقدار زیادی استفاده می­ گردد. این نوع دستکش­ ها علاوه بر قابلیت انعطاف پذیری بالا، خاصیت استفاده راحت و کیفیت خوبی دارد. البته ممکن است برای برخی افراد ایجاد واکنش ­های آلرژیک کند; افرادی که به برخی مواد غذایی مانند گوجه‌فرنگی حساسیت دارند ممکن است در برابر پودر داخل دستکش لاتکس نیز حساسیت داشته باشند.

–  برای چنین افرادی دستکش­ های هیپوآلرژیک با لایه داخلی و دستکش­ های بدون پودر می­ توان استفاده کرد.

– در دو جنس ضخیم و نازک موجودند که جنس نازک برای جراحی، کار با محلول­ های آبی، کشت بافت و کار با برخی از مواد شیمیایی کاربرد دارد و جنس ضخیم آن­ها نیز همان دستکش­ های ظرف‌شویی خانگی ­است و برای برخی مواد شیمیایی کاربرد دارد.

• دستکش­ نئوپرن

این نوع دستکش ­ها دارای دوام بالا بوده و حفاظت دهی خوبی در برابر حلال­ های کلرینه شده مانند تری کلرواتیلن و پرکلرواتیلن فراهم می­کنند.

• دستکش نیتریلی

– دستکش­ های نیتریلی برای مشاغلی که حساسیت کار در آن­ها بالا بوده و نیاز به حرکات ماهرانه انگشتان دست دارد مناسب است.

– در برابر سایش، سوراخ شدن و پاره شدن مقاوم‌اند.

– در کاربردهای طولانی مدت و سنگین، که باعث فرسوده شدن سایر انواع دستکش ­ها می­گردد مقاوم هستند.

• دستکش­ پلی وینیل الکل

در برابر حلال­ های آلی و حلال­ های آروماتیک مقاوم است و در صنایع نقاشی و آزمایشگاه­ ها و پروسه­ های شیمیایی که با حلال­ های قوی آروماتیک کار می­ شود، استفاده می­ شود.

• دستکش پلی وینیل کلراید (PVC)

دارای آستر تمام پنبه آغشته به مواد ضد باکتری برای محافظت در مقابل بیماری­ های پوستی و جلوگیری از عرق کردن دست می­ باشند.

به دلیل مقاومت خوبی که در برابر سایش و بریدگی دارد، در صنعت پتروشیمی استفاده می­ شود.

• دستکش­ وینیل کلراید

در برابر اسیدها، روغن­ ها و اجسام سخت و زبر دست‌های شما را حفاظت می‌کند.

 برای انجام کارهای معمولی و سخت در کارخانه‌ها مانند صنایع آبکاری و آزمایشگاه ­ها کاربرد دارد.

جدول زیر به عنوان یک راهنما برای انتخاب انواع دستکش ­های مقاوم در برابر مواد شیمیایی است که می­ تواند برای انتخاب مناسب­ ترین نوع دستکش مورد استفاده قرار گیرد.

کدبندی برخی از انواع دستکش­ ها به شرح زیر است:

استاندارد EN 374

تست نفوذپذیری: دستکش ­ها وقتی تحت تست نشت هوا یا آب قرار می­گیرند نباید هیچ‌گونه نشتی داشته باشند و باید مطابق با AQL مورد تست و بازرسی قرار بگیرند. AQL یا سطح کیفیت قابل قبول در سه سطح مشخص می­ شود:

Level 1 < 4

Level 2 < 1.5

Level 3 < 0.65 این سطح نشان دهنده کیفیت بهتر و نفوذ کمتر است.

نشان تصویری استاندارد باید با ۳ کد در زیر آن مشخص شود که این حروف نشانگر سه ماده شیمیایی از بین ۱۸ ماده شیمیایی استاندارد هستند که زمان شکست حداقل ۳۰ دقیقه برای آن­ ها به دست آماده است.

کد A: متانول

کد B: استون

کد C: استونیتریل

کد D: دی کلرومتان

کد E: کربن دی سولفید

کد F: تولوئن

کد G: دی اتیل آمین

کد H: تترا هیدرو فوران

کد I: اتیل استات

کد J: ان هپتان

کد K: سدیم هیدروکسید ۴۰%

کد L: اسید سولفوریک ۹۶%

کد M: اسید نیتریک ۶۵%

کد N: اسید استیک ۶۵%

کد O: هیدروکسید آمونیوم ۲۵%

کد P: پروکسید هیدروژن ۳۰%

کد S: اسید هیدروفلوئوریک ۴۰%

کد T: فرم آلدئید ۳۷%

وسایل حفاظت دیگر برای محافظت از دست ها چیست؟

• دستگیره­ ها

برای برداشتن و جابجایی وسایل با درجه حرارت بالا و بسیار پایین استفاده می­ شود که باید جنس آن­ها عایق در برابر سرما و گرما باشد (مانند پشم شیشه و الیاف آرامید).

• حفاظ انگشتان یا انگشت­ های فولادی

برای حفاظت از انگشتان در برابر خطر له‌شدگی استفاده می­ شوند. برای اپراتورهای وسایلی که بخش متحرک دارند و امکان گیرکردن دستکش در بخش متحرک وجود دارد.

• مچ ­بند

مچ‌بند برای اپراتورهای مونتاژ که حرکت مچ دست بسیار است، استفاده می­ شود و بیشتر یک وسیله حفاظت فردی ارگونومیک محسوب می­ شود و برای پیشگیری از ابتلا به تونل کارپال استفاده می­ شود.

نکات ایمنی مهم حین استفاده از دستکش ایمنی

– در اطراف دستگاه یا قطعات متحرک مانند مته­ ها، آسیاب­ ها، دستگاه­ های تراش و سنگ­ زن به هیچ عنوان دستکش نپوشید.

– آموزش­ های لازم در خصوص درآوردن و پوشیدن صحیح دستکش­ ها را به کارگران ارائه دهید. استفاده نادرست از دستکش ممکن است موجب نفوذ آلاینده به داخل دستکش شده و تماس با آلاینده را افزایش دهد.

– در صورت وجود هرگونه پارگی و سوراخ شدگی باید دستکش را دور انداخت. پر کردن آب داخل دستکش و حرکت دادن دست از طرف مچ به سمت انگشتان باعث آشکار شدن هرگونه نشتی آب از منافذ خیلی ریز نیز می­شود. دستکش­ هایی که سفت شده یا تغییر رنگ داده‌اند، ممکن است نشانه­ ای از تخریب دستکش ناشی از تماس با مواد شیمیایی یا استفاده بیش‌ از حد از دستکش باشد.

– دستکش باید اندازه دست اپراتور باشد و در حین کار با مواد شیمیایی خطرناک نباید هیچ‌گونه فاصله ­ای بین دستکش و آستین کاربر باشد.

– طول دستکش را بر مبنا نوک انگشت میانی تا انتهای مچ اندازه­ گیری می­ نماید و اندازه‌گیری از درون دستکش انجام می شود.

– مواد بکار رفته در دستکش باید دارای PH بین ۳٫۵ تا ۹٫۵ باشند.

 

کلام آخر

در مقاله حاضر مباحث پایه مرتبط با دستکش های ایمنی و ویژگی های آنها، تقدیم گردید. لازم به ذکر است کلیه شرکت ها و فروشگاه هایی که در حیطه لوازم حفاظت فردی و از جمله دستکش های ایمنی فعالیت دارند، می توانند در سامانه نمایشگاه مجازی باما HSE، یک غرفه مجازی دائماً رایگان برای تبلیغ و معرفی فعالیت ها و محصولات خود داشته باشند. از طرفی برای توانمندسازی دانشجویان رشته های مرتبط با ایمنی و HSE و پرسنل صنایع، دوره های آموزشی HSE غالباً رایگان در حیطه های ایمنی و بهداش ت و محیط زیستنظیر “وسایل حفاظت فردی، استانداردهای آزمون و کاربرد آنها در کاهش حوادث و بیماری های شغلی” را برگزار نمودیم. اکثر فیلم دوره های قبل نیز به صورت رایگان در سایت نمایشگاه مجازی باما HSE برای استفاده عموم افراد جامعه و به ویژه کارشناسان و دانشجویان رشته های ایمنی و HSE بارگذاری شده است. در اینجا دعوت می نماییم از کلیه کسب و کار های فعال در حیطه های ایمنی و HSE که از نمایشگاه مجازی باما برای تبلیغات توانمندی ها و فعالیت های خود استفاده نمایند و از طرفی از امکانات این مجموعه برای برگزاری دوره های آموزشی آنلاین و دوره های حضوری استفاده کنند. از کلیه کارشناسان و متخصصین با تجربه حوزه ایمنی و HSE دعوت می نماییم تا به عنوان مدرس در دورههای آموزشی آینده نمایشگاه مجازی باما HSE به عنوان مدرس در خدمتشان باشیم. خواهشمندیم با ارسال نظرات و پیشنهادات ارزشمند خود ما را یاری نمایید.

 

 

نویسنده

سحر باقری، کارشناس ارشد بهداشت حرفه­ ای

منابع

• ایمنی در صنایع نفت و گاز، دکتر علی کریمی
• وسایل حفاظت فردی، دکتر ایرج محمد فام
• راهنمای انتخاب و استفاده از وسایل حفاظت فردی در محیط کار، دکتر فرشید قربانی
• استاندارد EN374
• استاندارد EN420