در مقاله‌های قبلی از خلاقیت و کارآفرینی در حوزه HSE سخن گفتیم. حال نوبت به مرحله بعدی می‌رسد تا شما را در مسیر درست کارآفرینی قرار دهد. برای شروع یک کسب و کار، تکمیل بوم مدل کسب و کار از اهمیت زیادی برخوردار است. در این بوم شما می‌توانید از زوایای مختلفی به کسب و کار آینده خود بپردازید. با این بوم، شما می‌توانید برای جذب سرمایه گذار اقدام کنید. بازار HSE در کشور ما یک بازار نو و جدید است که اگر کسب و کارها به خوبی تعریف شوند، سرمایه گذاران زیادی به این حوزه جذب خواهند شد. برای تکمیل این بوم مدل کسب و کار، از همه اعضای تیم خود کمک بگیرید و سپس با کمک یک منتور، به نحو عالی تکمیل کنید. داشتن منتور می‌تواند در همه مراحل کسب و کار به شما کمک عظیمی نماید. همراه ما باشید تا در مسیر کارآفرینی به پیش برویم.
بوم مدل کسب و کار چست؟
معادل بوم مدل کسب و کار در زبان انگلیسی Business Model Canvas است. این بوم یک ابزار مدیریتی و کارآفرینانه استراتژیک است که شما در آن، مدل کسب و کار خود را تعریف می‌نمایید. این بوم مدل، یک ابزار ساده تصویری است که از ۹ جزء (مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال‌های توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمد، فعالیت‌های اصلی، منابع اصلی، شرکای کلیدی و ساختار هزینه) تشکیل شده است که به ترتیب این ۹جزء را در این مقاله مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بخش‌های مختلف بوم مدل کسب و کار
بخش ارزش پیشنهادی
یکی از بخش‌های مهم کسب و کار شما است. شما چه ارزشی برای دیگران تولید می‌کنید تا آن‌ها به سراغ شما بیایند و بابت محصول شما ( کالا یا خدمت) پول پرداخت کنند؟ شما چه مشکلی از مشتریان را توانسته‌اید حل کنید؟ مشتری در ازای پرداخت پول، چه ارزشی دریافت کرده است؟
بخش مشتریان
به اعتقاد متخصصین حوزه کارآفرینی، مشتریان قلب هر کسب و کاری هستند. اگر مشتریان نباشند، هیچ کسب و کاری دوام نخواهد داشت. در این بخش باید به این سوال پاسخ داده شود که مشتریان شما چه کسانی هستند و چه ویژگی‌های مشترکی دارند؟ کسب و کارها باید نیازهای مشتریان خود را بشناسند و به منظور برآورده کردن نیازهای آنان، مشتریان خود را براساس ویژگی‌هایی مثل سن، نیازهای مشترک، رفتارهای مشترک و سایر ویژگی-ها طبقه‌بندی کنند.
بخش کانال‌های دسترسی به مشتری
شما در این بخش باید به این سوال مهم پاسخ بدهید که از چه طریقی، محصول و یا خدمت خود را عرضه خواهید کرد و به دست مشتری خواهید رساند؟ آیا شما از طریق مراجعه حضوری مشتری (فروشگاه لباس) خدمت خود را ارائه خواهید داد و یا از طریق بستر اینترنت (فروش‌های اینترنتی از طریق وب سایت) و یا از طریق اپلیکیشن (طراحی بازی) این کار را انجام خواهید داد؟ حتما با دقت کامل و کافی با مشورت اعضای تیم، این بخش و سایر بخش‌ها را تکمیل کنید.
بخش ارتباط با مشتری
این بخش با شکل قلب مشخص شده است و این شکل، اهمیت این بخش را می‌رساند. در این بخش باید جایگاه مشتری و تعامل با وی مشخص گردد. نوع رابطه‌ای که می‌خواهید با مشتری داشته باشید باید به طور شفاف در این بخش بیان گردد. برای مثال می‌توان به خدمات حضوری، خدمات پس از فروش و پشتیبانی محصول اشاره کرد. شما برای جذب مشتری، حفظ وی و افزایش میزان فروش خود به این بخش نیاز مبرم دارید.
بخش منابع کلیدی
در این بخش، منابع کلیدی که برای خلق ارزش، دسترسی به مشتری و ارتباط با مشتری موردنیاز کسب و کار شما هستند را می‌نویسید. منابع کلیدی بسته به نوع کسب و کار می‌توانند شامل منابع انسانی، مالی، فیزیکی و معنوی باشند.
بخش فعالیت‌های کلیدی
این بخش شامل مهمترین فعالیت‌هایی است که شما انجام می‌دهید تا در بازارموفق باشید. بسته به نوع کسب و کار، فعالیت‌های کلیدی متفاوت است. در این بخش، مثل بخش منابع کلیدی برای خلق ارزش و دسترسی به مشتری و سایر موارد، پیدا کردن فعالیت‌های کلیدی از اهمیت زیادی برخوردار است.
بخش شریکان کلیدی
چه فعالیت‌ها و خدماتی قرار است از بیرون کسب و کار تامین شوند. شاید شما برای حمل بار از یک شرکت ترابری کمک بگیرید و یا شاید برای طراحی سایت و برنامه نویسی، از یک تیم دیگر کمک بخواهید. همه موارد این‌چنینی در بخش شرکای کلیدی نوشته می‌شوند.
بخش جریان درآمدی
کسب و کار شما مثل بقیه کسب و کارها در صورت نداشتن درآمد، زنده نمی‌ماند و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بعد از تکمیل اجزای جدول در آخر به بخش جریان درآمدی و هزینه‌ها می رسیم، به دلیل این-که تکمیل بخش‌های قبلی می‌تواند پایه و اساس این دو بخش قرار بگیرد. از چه راه‌هایی شما می‌توانید جریان درآمدی داشته باشید؟ ممکن است شما از چندین راه مختلف، توانایی کسب درآمد داشته باشید که با توجه به نوع جریان درآمدی، ساختار قیمت‌گذاری نیز متفاوت است.
بخش هزینه‌ها
شما دوستان عزیز باید توجه کنید که هر فعالیتی در شرکت اعم از خلق ارزش، دسترسی و ارتباط با مشتری و سایر موارد مهم، هزینه‌هایی را در پی دارد. شما در این بخش باید مهمترین هزینه‌های کسب و کار خود را بنویسید.
نکات مهم در مرود بوم مدل کسب و کار
- بوم مدل کسب و کار را جایی قرار دهید که هر روزه شما و سایر همکاران‌تان آن را ببینند. برای این کار استفاده از یک وایت برد بزرگ و یا چاپ بوم مدل در ابعاد بزرگ، منطقی به نظر می‌رسد.
- در حین طراحی این بوم مدل و بعد از تکمیل آن حتما از همراهی یک منتور و متخصص بهره‌مند شوید. منتور از زوایای دیگری به موضوع نگاه می‌کند و یک راهنمای درجه یک برای شما می‌تواند به شما آید.
- دقت کنید که بوم مدل کسب و کار در طول زمان می‌تواند ویرایش شود و تغییر کند پس هر زمان احساس کردید که بوم مدل کسب و کار شما نیاز به تغییر دارد، همه اعضای تیم را دورهم جمع نمایید و با مشورت همدیگر این بوم مدل را تصحیح کنید.
جمع‌بندی
طراحی بوم مدل کسب و کار یک تصویر بزرگی از آینده کسب و کار شما را نشان می‌دهد. با طراحی صحیح این بوم مدل، شما از موفقیت کسب و کار خود اطمینان بیشتری می‌یابید. طراحی آن شاید وقت‌گیر باشد و چندین روز طول بکشد اما یک دید کاملا شفاف را به شما ارئه می‌دهد. امیدواریم که در طراحی بوم مدل کسب و کار خود موفق شوید. با آرزوی بهترین ها برای شما دوستان عزیز.
نویسنده
رعنا قاسمی دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت حرفه ای
منابع مورد استفاده
۱٫ سایت متمم
۲٫ کتاب مدل کسب و کار شما، نویسندگان: تیم کلارک، الکساندر استروالدر و ایو پیگنیور، مترجمان: حسام الدین ساروقی، فیروزه کرمانشاه و مینا نجفیان، ناشر: انتشارات آریانا قلم.
۳٫ کتاب خلق مدل کسب و کار، نویسندگان: الکساندر استروالدر و ایو پیگنیور، مترجمان: غلامرضا توکلی، بابک وطن دوست، حسام الدین ساروقی و بهامین توفیقی، ناشر: انتشارات آریانا قلم.