برای مراقبت از خود در دوره شیوع کرونا باید دست ها به طور مرتب شسته شوند. اما برای بیماران و کسانی که از آنان مراقبت می کنند شامل اعضای خانواده یا پرسنل درمانی، استفاده از محلول ضدعفونی کننده دست بر پایه الکل برای اطمینان از میکروب کشی توصیه می شود.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست:
محلول حاوی اتانول:
اتانول ۹۶ درصد (حجم/حجم): ۸۳۳/۳ میلی لیتر
پراکسید هیدروژن ۳ درصد: ۴۱/۷ میلی لیتر
گلیسرول ۹۸ درصد: ۱۴/۵ میلی لیتر
محلول حاوی ایزوپروپیل الکل:
ایزوپروپیل الکل ۹۹/۸ درصد (حجم/حجم): ۷۵۱/۵ میلی لیتر
پراکسید هیدروژن ۳ درصد: ۴۱/۷ میلی لیتر
گلیسرول ۹۸ درصد: ۱۴/۵ میلی لیتر
مقادیر فوق برای محلول های حاوی اتانول و ایزوپروپیل الکل باید با یک لیتر آب مقطر یا جوشیده سرد شده مخلوط شود. برای تعیین میزان دقیق مواد باید از بطری مدرج استفاده شود.
ضدعفونی دست با الکل ۷۰ درصد:
برای رسیدن به خاصیت میکروب کشی و از بین بردن ویروس کرونا باید از الکل یا اتانول در غلظت مناسب استفاده کرد. در صورت امکان بهتر است الکلی با خلوص ۷۰ درصد تهیه شود. اما زمانیکه امکان دسترسی به آن وجود ندارد می توان از الکل ۹۶ درصد استفاده کرد و آن را با غلظت مناسب رقیق کرد.
در این صورت برای تهیه یک لیتر الکل ۷۰ درصد برای ضدعفونی دست، باید ۷۳۰ میلی لیتر الکل ۹۶ درصد را با ۲۷۰ میلی لیتر آب مقطر مخلوط کرد.
برای تهیه ۱۰۰ میلی لیتر محلول ضدعفونی کننده، باید مقدار ۷۳ میلی لیتر الکل ۹۶ درصد به همراه ۲۷ میلی لیتر آب مقطر مخلوط شود. برای دقیق بودن مقادیر می توانید از سرنگ یا یک بطری مدرج استفاده کنید.
فراموش نکنید که استفاده از الکل صنعتی برای ضدعفونی دست می تواند موجب مرگ شود. این الکل به رنگ نارنجی، زرد یا قرمز با نام متانول در بازار وجود دارد و حتی از طریق پوست نیز قابلیت جذب دارد.
روش های تهیه محلول کلر برای گندزدایی سطوح:
طبق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، برای از بین بردن ویروس کرونا باید از ترکیبات حاوی کلر و الکل استفاده کرد. برای آنکه کلر قادر به میکروب کشی باشد، غلظت آن باید ۱ تا ۵ درصد باشد. ساده ترین راه دسترسی به کلر در این غلظت استفاده از مایع سفید کننده خانگی است. با این حال دقت کنید که ممکن است درصد غلظت کلر در هر برند کمی متفاوت باشد، اما به طور معمول این میزان حدود ۵ درصد است.
با فرض اینکه محلول شما حاوی ۵ درصد کلر فعال است، بنابراین باید ۱ واحد از آب ژاول یا مایع سفید کننده را با ۴۹ واحد آب سرد ترکیب کنید.
بدین ترتیب، ۱۰۰ میلی لیتر مایع سفید کننده باید با ۴۹۰۰ میلی لیتر آب سرد مخلوط شود تا ۵ لیتر محلول گندزدا با غلطت یک دهم درصد به دست آید.
فراموش نکنید که محلول به دست آمده را باید در جای خنک و ظرف در بسته قرار دهید در غیر این صورت، کلر آن از بین خواهد رفت و محلول تأثیر مناسب را نخواهد داشت.
این محلول برای مدت ۲۴ ساعت قابل استفاده است. اما برای حداکثر اثربخشی بهتر است به صورت تازه تهیه و مصرف شود.
علاوه بر آب ژاول یا محلول سفید کننده خانگی می توانید از پودر پرکلرین نیز برای تهیه محلول گندزدا استفاده کنید. بدین منظور، یک قاشق غذاخوری یا ۱۵ گرم از پودر پرکلرین (۶۵-۷۰ درصد کلر) را در یک لیتر آب سرد حل کنید تا مایع گندزدا حاوی کلر ۱ درصد حاصل شود. رسوب باقی مانده در ظرف را می توانید دور بریزید.
کدام سطوح باید گندزدایی شوند؟
در زمان اپیدمی، تمام سطوح به خصوص سطوحی که بیماران مبتلا به کرونا با آن تماس داشته اند باید تمیز شوند. هر مکان و وسیله ای از سطوح کف و دیوار، نرده های راه پله، محل های ورود و خروج، درب، پنجره و دستگیره ها، سطح میز و صندلی، سرویس های بهداشتی، شیرآلات، ظروف و وسایل آشپزی، سطوح آشپزخانه و … در منازل، ادارات، مدارس، بیمارستان ها و دیگر ارگان های در حال فعالیت باید تمیز شوند.
چطور سطوح را با استفاده از محلول گندزدای حاوی ترکیبات کلر تمیز کنیم؟
ابتدا باید سطوح را از گرد و غبار پاک کنید.
اگر برای گندزدایی کردن سطوح از دستمال کاغذی استفاده می کنید، باید پس از هر بار خیس شدن و کشیدن روی سطوح آن را دور بیاندازید. اما پارچه را می توانید بشویید و خشک کنید و تا چند مرتبه از آن استفاده کنید. پس از مصرف، برای هر بار تمیز کردن پارچه، از آب داغ استفاده کنید و پارچه را با محلول گندزدی حاوی ۱ درصد کلر بشویید.
برای گندزدایی کردن سطوح، پارچه تمیز را در محلول کلر یک دهم درصد فرو ببرید و با گرفتن آب اضافی، آن را روی سطوح بکشید. برای گندزدایی کف زمین از پارچه تی استفاده کنید.
برای تمیز شدن و گندزدایی از سطوح، لازم است ماده گندزدا حدود ۱۰ دقیقه روی سطح باقی بماند.
ظروف غذا و آشپزی را ابتدا شسته و از چربی پاک کنید. سپس، به مدت ۱۵ دقیقه در محلول گندزدا (کلر یک دهم درصد) قرار دهید و بعد آبکشی کنید.
برای تمیز کردن و گندزدایی سطوح مختلف، به خصوص سرویس های بهداشتی و وسایل بیماران مبتلا به بیماری کرونا، از پارچه های مختلف استفاده کنید.
در زمان تمیز کردن و گندزدایی سطوح، مراقب باشید که دست ها با چشم ها و صورتتان تماس پیدا نکند. همچنین فراموش نکنید که کلر ماده ای سمی و خورنده است و برای ریه ها مضر است. در زمان استفاده از این محلول از تهویه مناسب مکان اطمینان حاصل کنید.
گندزدایی لباس ها و پارچه ها:
تمام ملحفه ها، فرش، موکت، لباس، پارچه و امثالهم که بیمار با آنها تماس داشته یا شک به آلودگی آنها می رود باید با محلول کلر ۰/۰۵ درصد تمیز شود. بدین معنی که ۱ پیمانه محلول سفید کننده خانگی باید با ۹۹ پیمانه آب سرد مخلوط شود. بیشتر از این مقدار می تواند باعث تخریب رنگ و بافت پارچه و الیاف شود.
پارچه را فقط به مدت ۱۵ دقیقه در محلول غوطه ور کنید تا گندزدایی شود.
در کنار آن، می توان از محلول کلر ۱ درصد تهیه شده از پودر پرکلرین نیز استفاده کرد. برای رسیدن به غلظت مناسب باید ۱ سهم از محلول کلر ۱ درصد را با ۱۹ سهم آب سرد ترکیب کرد. علاوه بر آن می توانید ۱۵ گرم پودر پرکلرین (۶۵-۷۰ درصد) را در ۲۰ لیتر آب حل کنید تا محلول کلر ۰/۰۵ درصد تهیه شود.
محلول گندزدای جایگزین کلر و الکل برای مقابله با ویروس کرونا چیست؟
در شرایط اپیدمی احتمال کمبود یا عدم دسترسی به الکل، کلر و سایر مواد گندزدا وجود دارد. از این رو، استفاده از سایر گندزداها می تواند باعث توزیع و دسترسی بهتر به محلول های گندزدا و نیز اطمینان از سلامت جامعه شود.
محلول های حاوی کلر و الکل باعث تحریک چشم و دستگاه تنفسی می شوند. جایگزین مناسب دیگر آب اکسیژنه است که می تواند به سرعت میکروب ها را از بین ببرد، اما آن هم محرک چشم است.
در مواردی که لازم است سطح وسیع و گسترده ای گندزدایی شود، سازمان جهانی بهداشت تأکید دارد که باید از آب ژاول، سفید کننده های خانگی حاوی هیپوکلریت سدیم، پرکلرین استفاده شود که بسته به سطح مورد نظر میزان کلر محلول نهایی باید از ۰/۰۵ تا ۰/۵ درصد باشد.
همچنین، ترکیبات آمونیوم کواترنر نظیر ستیل پیرادینیوم کلراید (مطابق دستورالعمل تولیدکننده) و پراستیک یا پراکسی استیک اسید (در غلظت ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم در لیتر) نیز گندزدای جایگزین الکل و کلر هستند.
برخی منابع معتبر علمی علاوه بر آب ژاول، اتانول ۷۰ درصد و ایزوپروپیل الکل ۵۰ درصد، پوویدان آیودان ۱۰درصد (حاوی ۱درصد ید)، گلوتارآلدئید ۲ درصد، بنزآلکونیوم کلراید ۰/۰۵ درصد، سدیم کلریت ۰/۲۳ درصد و فرمالدئید ۰/۷ درصد را توصیه نموده اند.
گندزداهایی نظیر ترکیبات آمونیوم کواترنرها را می توان به جای الکل برای ضدعفونی پوست استفاده کرد.
برای گندزدایی از سطوحی که در غذاخوری ها، آشپزخانه ها و کارخانه های مواد غذایی و لبنی با مواد غذایی در تماس هستند، می توان از پراستیک یا پراکسی استیک اسید استفاده کرد.
برای گندزدایی در بیمارستان ها و مراکز بهداشتی، از ترکیبات سابق نظیر پوویدان آیودان ۱۰ درصد (حاوی ۱ درصد ید)، گلوتارآلدئید ۲ درصد و فرمالدئید ۷/. درصد می توان استفاده کرد.
منبع:
با توجه به اهمیت نحوه تهیه و استفاده از مواد ضدعفونی کننده و گندزدا در مقابله با ویروس کرونا، دستورالعمل هایی در رابطه با این موضوع توسط دکتر محمدعلی ززولی (عضو هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مازندران) تدوین گردیده است که شما می توانید این دستورالعمل ها را از طریق لینک های زیر دانلود کنید.
دستورالعمل روش تهیه محلول گندزدایی محیط و سطوح و ضدعفونی کننده دست در مقابله با کرونا ویروس جدید
دستورالعمل گندزداهای جایگزین کلر و الکل در مقابله با کرونا ویروس جدید
