اهمیت استفاده از یک لباس کار مناسب در محیط های صنعتی و پر خطر بر هیچ شخصی پوشیده نیست. یک لباس کار مناسب می تواند سبب افزایش بهره وری شده و ایمنی کارگران را ارتقاء دهد. در این مقاله با انواع لباس های کار ایمنی و ویژگی هایشان در محیط های کاری مختلف آشنا می شوید. خصوصیات یک لباس ایمنی مناسب برشمرده می شود. شما می توانید با انتخاب و خرید لباس کار ایمنی و حرفه ای مناسب، سلامت خود و کارگران خود را تضمین نمایید.
منظور از لباس کار ایمنی چیست؟
لباس کار را می توان اولین و رایج ترین وسیله حفاظت فردی دانست. وسیله ای که کارگر را از صدمات و خطرات محیط کاری حفظ می کند. بنابراین کارفرما موظف است لباس کار ایمنی در اختیار کارگر قرار دهد. یک لباس کار مناسب یا لباس محافظ باید با کار و بدن کارگر تناسب داشته و به بدن او بچسبد. کمرش بسته و تعداد جیب های کم و کوچکی داشته باشد. معمولاً یک لباس کار ایمنی یک پوشش سراسری است که دست ها، پاها و بدن را می پوشاند.
لباس کار ایمنی از چه جنسی ساخته می شود؟
بسته به شرایط محیط کاری، جنس لباس کار ایمنی نیز تغییر می کند. این نوع از وسایل حفاظت فردی از الیاف طبیعی، شیمیایی و یا ترکیبی از این دو ساخته می شود.
جدول انواع جنس های مورد استفاده در لباس کار ایمنی
در جدول فوق، برخی از رایج ترین جنس های مورد استفاده در لباس کار ارائه شده است. الیاف شبه کاغذی برای محافظت در برابر گرد و غبار است. الیاف کتان و پشم اصلاح شده در برابر گرد و غبار، خراشیدگی و سطوح زبر مقاوم است. جنس شبه کتان برای جلوگیری از بریدگی یا ضرب دیدگی استفاده می شود. همچنین لباس کارهای لاستیکی یا پلاستیکی در مقابل اسید یا مواد شیمیایی باید استفاده شود.
انواع لباس کار ایمنی مورد استفاده در محیط های کاری
با توجه به شرایط محیط کاری و عوامل مضری که ریسک را افزایش می دهد، لباس های کار مختلفی ساخته شده است. لباس کار در کارگاه های صنعتی، در بیمارستان ها، در برابر مواد شیمیایی و حرارت و یا در محیط های تاریک متفاوت است. در ادامه، انواع لباس های ایمنی برای محیط های کاری مختلف را مطرح می کنیم.
۱- لباس کار محافظ در کار گاه های صنعتی
در کارگاه های صنعتی باید از لباس های محافظ در برابر عوامل مکانیکی استفاده شود. این لباس ها باید کارگر را در مقابل صدمات ناشی از عوامل مکانیکی و متحرک حفظ کنند. مانند حفاظت در مقابل ضرباتی که سبب بریدگی، قطع عضو و یا سوراخ شدن می شود. این لباس ها از الیاف های مخصوص ساخته شده و می توانند از پلی استر سخت تهیه شوند.
۲- لباس کار ایمنی مقاوم در برابر حرارت
این لباس مناسب آتشنشانی، ریخته گری و جوشکاری است. این نوع لباس علاوه بر بدن، باید سر و گردن را با پوشش مقاوم به حرارت بپوشاند. یک لباس کار ایمنی مقاوم در برابر حرارت باید کارگر را در برابر این عوامل زیر حفاظت نماید:
- شعله
- تابش مادون قرمز
- جرقه ها
- پاشش ذرات مذاب فلزات
- پاشش فلزات مایع
- تماس با اشیاء و سطوح داغ
لباس های محافظ حرارتی را می توان به دو نوع نسوز و ضد حریق تقسیم بندی کرد. لباس های نسوز عمدتاً از جنس آلومینیوم بوده و مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند. این لباس برای کار در کنار کوره های مذاب استفاده می شود. اما لباس های ضد حریق عمدتاً لباس های عملیاتی هستند. در کارهای آتشنشانی کاربرد دارند و به صورت کلی از پارچه کولار و نومکس تهیه می شود.
۳- لباس کار ایمنی در کارگاه های شیمیایی و رنگرزی
در این صنایع باید از لباس های محافظ در برابر عوامل شیمیایی استفاده کرد. این لباس ها باید سرتاسر بدن کارگر را از محیط بیرون ایزوله کنند. همچنین قادر باشد تا کارگر را در مقابل پاشش مواد شیمیایی محافظت کند. در شرایطی که مواد شیمیایی برای دستگاه تنفسی مضر باشند، لباس کار باید حتماً به ماسک تنفسی هم مجهز شود. در برخورد با مواد خورنده مانند اسیدها، لباس کارهای لاستیکی یا پلاستیکی باید استفاده شود.
۴- لباس کار ایمن در بیمارستان ها و مکان های آلوده
این نوع لباس ها کاربران را در برابر عوامل بیولوژیکی و میکروبی محافظت می کند. طراحی این نوع لباس های محافظ، مشابه طراحی لباس های مقاوم در برابر عوامل شیمیایی است. غالباً در محیط های بیمارستانی، آزمایشگاهی و کارگاه های کشاورزی، تصفیه فاضلاب و دفع زباله استفاده می شوند. در این محیط ها ریسک عوامل بیولوژیکی بالا است. بنابراین استفاده از این نوع لباس های مقاوم در برابر نفوذ عوامل مسری و عفونی ضروری است.
این لباس های کار ایزوله، ساختار پلاستیکی دارند. در انتهای آستین و پاچه این لباس ایزوله، کش قرار دارد و کلاه آن نیز بیشتر بخش های صورت را می پوشاند. لباس محافظ بیمارستانی به خاطر لایه پلی اورتان، کاملاً در برابر هر نوع ویروس، باکتری و عوامل عفونت زا مقاوم می باشد. در دوران شیوع کرونا استفاده از این نوع لباس ها توسط کادر درمان بسیار رایج است.
در برخی موارد، استفاده از لباس های چندبار مصرف باعث افزایش عفونت های بیمارستانی می شود. با توجه به تحقیقات انجام شده محصولات یکبار مصرف تقریباً میزان عفونت را به صفر می رسانند. به عنوان نمونه شرکت احسان طب پارسیان پک های جراحی یکبار مصرف استریل، انواع البسه یکبار مصرف، انواع پوشش های حفاظت فردی بیمارستانی را تولید می کند.
۵- لباس کار ایمنی هشدار دهنده شب نما
لباس کار کارگرانی که در شب یا محیط های تاریک مشغول کار هستند باید برای افراد و خودروها قابل تشخیص باشد. بنابراین این لباس ها باید دارای بندهای بازتاب دهنده باشند. به طوری که از خاصیت انعکاس نور بالایی برخوردار باشند. یا رنگ آنها به نحوی باشد که از هر رنگ زمینه ای قابل تشخیص باشد. دسته بندی های مختلفی برای این لباس ها ارائه شده است. از آن جمله می توان به دسته بندی استاندارد استرالیایی AS4602 اشاره نمود:
- کلاس D: لباس هشدار دهنده با کلاس D مورد استفاده کار روزانه در فضای باز است. تهیه آن با استفاده از مواد فلورسنت است.
- کلاس N: لباس هشدار دهنده با کلاس N فقط برای استفاده در شب است. آنها از مواد منعکس کننده معمولی تهیه می شوند.
- کلاس D/N: این نوع لباس مورد استفاده کار های روزانه و شبانه بوده و از ترکیب مواد فلورسنت و منعکس کننده تهیه می شوند.
۶- لباس های محافظ برای تکنسین ها و مهندسین برق
این نوع لباس ها برای محافظت در برابر برق گرفتگی طراحی شده اند. حتماً باید دارای عایقی قوی در مقابل جریان های الکتریکی باشند. لباس های محافظ در برابر برق، برای کارگران و مهندسینی که در صنعت برق در تماس مستقیم یا غیر مستقیم با الکتریسیته هستند، کاربرد دارد. این نوع لباس ها معمولاً از ترکیب الیاف طبیعی پنبه با الیاف پلی آمید ساخته می شوند. اغلب به صورت کاپشن و شلوار موجود هستند. ویژگی دیگر لباس های مقاوم در برابر شوک یا جرقه الکتریکی، عایق حرارتی بودن آنها نیز هست.
۷- لباس های کار ایمن در برابر امواج الکترومغناطیس
امواج الکترومغناطیسی یکی از مضرترین تشعشعات تأثیرگذار بر سلامتی کارگران هستند. کاربران مشاغلی که در معرض پرتوهای مایکروویو یا کارگرانی که برای تعمیر و نگهداری فرستنده ها، ایستگاه های رادیویی، فرستنده های شبکه سلولی، سیستم های مخابراتی ماهواره ای به کارگرفته می شوند، باید از لباس های محافظ در برابر امواج الکترومغناطیسی استفاده کنند.
برای تولید لباس های محافظ در برابر تابش الکترومغناطیس معمولاً از الیاف های پنبه ترکیب با نقره یا فلزات ششم جدول تناوبی مانند سرب استفاده می کنند. امروزه فناوری نانو نیز در تولید منسوجات ضد امواج الکترومغناطیس و الکتریسیته ساکن استفاده بالایی دارد.
۸- لباس های محافظ در برابر نفوذ آب (لباس غواصان)
معمولاً کارگرانی که در محیط های مرطوب کار کرده یا احتمال سقوط آنها در آب وجود دارد باید از لباس هایی که در برابر نفوذ آب مقاوم باشند استفاده کنند. مهم ترین شغلی که از این نوع لباس بهره می برند غواصان هستند.
۹- لباس های محافظ در برابر سرما
در محیط های با دماهای زیر حد استاندارد مانند محیط های روباز یا مکان های سر پوشیده فاقد سیستم گرمایشی مانند سرد خانه ها باید کارگران دارای لباس های مقاوم در برابر نفوذ سرما باشند. جنس برخی از این لباس ها معمولاً از موادی مانند چرم یا کتان است که بعضی مواقع با آلومینیوم پوشیده می شوند.
سایر ویژگی های لباس کار ایمنی چیست؟
- یک لباس کار ایمنی در درجه اول باید سایز و متناسب بدن استفاده کننده باشد.
- در محیط های صنعتی که کارگران در مجاورت ماشین ها کار می کنند، لباس آنها باید کاملاً به بدن چسبیده و قسمتی از آن پاره نباشد. در ضمن آویزان نمودن هر گونه قطعه از لباس کار مانند زنجیر و ساعت اکیداً ممنوع است.
- باید توجه داشت در مشاغلی که نیاز است آستین کارگر مرتباً بالا زده شود باید از لباس کار آستین کوتاه استفاده شود.
- در مشاغلی که با محیط های آلوده به گرد و غبار و مواد قابل احتراق سر و کار دارند استفاده از لباس های جیب دار و لبه دار توصیه نمی شود. زیرا ممکن است این مواد در لبه های لباس باقی بماند.
- لباس کار جوشکاران و برق کاران باید از جنس نارسانا بوده و فاقد قطعات فلزی از قبیل دکمه، زیپ و موارد مشابه باشد.
- در خصوص محیط های کاری که با عوامل شیمیایی و گاز کار می کنند، لباس کار ایمنی باید غیر قابل نفوذ باشد. یعنی کارگر از محیط بیرون به طور کامل ایزوله شود.
- در خصوص لباس های نسوز باید توجه داشت که این لباس ها باید شامل کلاه، دستکش و کفش به صورت یک تکه و سرهم باشند.
در این مقاله سعی شده شما را با انواع لباس کار ایمنی مناسب در محیط های کاری مختلف آشنا کنیم. با آگاهی از شرایط محیط کاری و خصوصیات این لباس ها، می توان در انتخاب و خرید لباس کار حرفه ای و ایمن به کارفرمایان کمک کرد.