رشته مهندسی HSE یا اچ اس ای را باید یکی از رشته‌های جذاب و نوین مهندسی دانست که در ارتباط با حوزه‌های مختلف علوم مانند مهندسی صنایع، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، عمران، نفت، گاز، متالورژی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی بهداشت محیط و محیط زیست است.
در دنیای امروز، توجه به مقوله HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) در هر کسب و کاری از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از نرم‌افزارهای HSE، ایمنی، محیط زیست و طب کار می‌تواند در ارتقای سطح ایمنی، بهداشت و محیط زیست و همچنین بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش هزینه‌ها به کسب و کارها کمک کند.
به‌دلیل توجه ویژه نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی طی سال‌های اخیر به مقوله ایمنی، بهداشت و محیط زیست، آموزش HSE، گذراندن دوره HSE و دریافت گواهینامه HSE یک درخواست جدی بسیاری از کارشناسان ایمنی، HSE و فرایند صنایع و معادن و دانشجویان رشته های مختلف جهت جذب به بازار کار، است.
رشته HSE یا مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست چیست؟
HSE بر مباحث ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و محیط زیست در محیط‌های کاری مختلف متمرکز است. این عنوان مخفف سه کلمه بهداشت Health، ایمنی Safety و محیط زیست Environment است. در بسیاری از موارد رشته HSE حول محور قوانین و مقررات مورد نیاز جهت تأمین ایمنی کارگران و پیمانکاران در محیط کار و فرآیندهای ضروری برای رسیدن به این هدف، حرکت می‌کند. دانشجویان رشته مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست (رشته HSE)، علاوه بر گذراندن واحدهای درسی مرتبط با ایمنی، در زمینه مسائل بهداشتی، حفاظت از محیط زیست و همچنین حفاظت از محیط پیرامون محل کار در برابر خطرات احتمالی نیز آموزش می بینند. استفاده از نرم‌افزارها در دوره HSE، موجب جلوگیری از اتلاف وقت، شناسایی دقیق تر ریسک ها، کاهش حوادث و بهبود عملکرد متخصصین این رشته می‌شود.
در سامانه HSE باما حدود ۵۰۰۰ هزار کسب و کار در زمینه های بهداشت، ایمنی و محیط زیست به صورت رایگان معرفی شده است. در زمینه نرم افزار های HSE چهار گروه از کسب و کارهای مرتبط با تولید نرم افزارهای HSE بصورت رایگان معرفی می شوند:
به علاوه در سامانه HSE باما مجموعه ای از دوره های آموزشی آنلاین رایگان در زمینه های مختلف HSE برگزار شده و فیلم آنها غالبا به صورت رایگان در دسترس است.
برخی از دوره های آموزشی آنلاین رایگان مرتبط با نرم افزار های HSE که می توانید در سامانه HSE باما ببینید:
- آشنایی با نرم افزار های تخصصی HSE
- آشنایی با اصول ارگونومی و نرم افزار جامع ارگونومی Ergo
- مدیریت مخاطرات مواد شیمیایی مبتنی بر نرم افزار های WISER و CAMEO
- آموزش کار با نرم افزار FRAME در ارزیابی Risk حریق
- آموزش نرم افزار طب کار و پایش سلامت
در ادامه برخی از نرم‌افزارهای کاربردی در زمینه های HSE، ایمنی، بهداشت، محیط زیست و طب کار را به شما معرفی خواهیم کرد.
نرم افزارهای ایمنی و HSE
نرم‌افزار BOWTIE XP
این نرم‌افزار که تحت سیستم عامل ویندوز عمل می‌کند، در حوزه مدیریت ریسک که یکی از بخش‌های مهم مهندسی ایمنی و رشته HSE است، کاربرد دارد. در توضیح و شرح عملکرد این نرم‌افزار باید گفت:
- طراحی ابزار سازماندهی اطلاعات ریسک (نمایش درختی اطلاعات ریسک های محیط کار)
- فایل‌بندی و نظم دادن به کنترل‌های عملیاتی
- ارائه گزارشهای متنوع و کاربردی
- قابلیت تحلیل و بررسی رویدادها و ریسک اتفاقات مشابه و مجدد
- قابلیت ایجاد ارتباطات مورد نیاز بین ریسک‌های موجود و بررسی شده
- قابلیت ایجاد شبکه اطلاعات
- رابط کاربری این نرم‌افزار بسیار ساده است.
نرم افزار PHAST
این نرم‌افزار نیز تحت سیستم عامل ویندوز است و به‌منظور مدلسازی پیامدها مورد استفاده قرار میگیرد. برای توضیح بهتر باید گفت، قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزار PHAST عبارتند از:
- قابلیت استفاده و تعمیم به طیف وسیع صنایع
- توانایی انجام محاسبات مرتبط با قابلیت انفجار مواد سمی
- قابلیت مدل سازی سه بعدی حوادث
- مخصوص تحلیل پیامد تجهیزات
- از ویژگی‌های نرم‌افزار PHAST باید به قابل اطمینان بودن نتایج آن اشاره کرد.(برای مشاهده وبینار های آموزش نرم افزار های HSE کلیک کنید)
نرم افزار ALOHA
این نرم‌افزار تحت ویندوز نیز عملکردی مشابه نرم افزار PHAST دارد و برای مدلسازی پیامد طراحی شده است. قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزار ALOHA عبارتند از:
- قابلیت حل سناریو‌های نشت
- به روز رسانی خودکار و اتوماتیک داده‌ها
- قابلیت مدل سازی دو بعدی
- این نرم‌افزار کاربری ساده‌ای دارد، نیاز به کرک ندارد و نتایج به‌دست آمده از آن قابل اعتماد و اطمینان است. ضمن اینکه مانند PHAST برای طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارد.
نرم افزار PHA-Pro
این نرم‌افزار رشته مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست نیز درخصوص مدیریت ریسک کاربرد دارد و تحت ویندوز است. از قابلیت‌ها و امکانات آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت ثبت اطلاعات مرتبط با میزان ریسک
- توانایی ارائه گزارشهای متنوع
- توانیی تنظیم گزارش‌ها در قالب‌های متفاوت
- قابلیت ادغام پروژه‌های مختلف
- قابلیت تغییر داده‌های ماتریس ریسک
- این نرم‌افزار داری فرمت روش‌های ارزیابی HAZID, HAZOP,… نیز است.
نرم افزار HAZUS
این نرم‌افزار به منظور مدلسازی حوادث طبیعی در رشته HSE به‌کار می‌رود. نرم افزار HAZUS تحت سیستم‌عامل ویندوز است. از قابلیت‌ها و امکانات آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منطبق بر اطلاعات FEMA
- منطبق بر داده‌های به روز GIS
- امکان مدلسازی سیل، زلزله، طوفان و سونامی
- این نرم‌افزار کاربری متوسطی دارد و داده‌های مرتبط با ایران نیز در آن موجود است. (البته این داده‌ها در حال تکمیل شدن است.)
نرم افزار INTELEX
این نرم‌افزار رشته HSE تحت ویندوز است و قابلیت اجرا در تلفن همراه را نیز دارد. کاربرد آن در حوزه مدیریت ایمنی و بهداشت است و درمورد امکاناتش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت مدیریت ریسک
- قابلیت ثبت رویدادها
- توانایی مدیریت تجهیزات حفاظت فردی
- قابلیت مدیریت مستندات حوزه HSE
- توانایی بسیار خوب در پایش موارد حوزه HSE
- دارای داشبورد مدیریتی
- این نرم‌افزار در حال حاضر بیش از یک میلیون کاربر در جهان دارد اما از ویژگی‌های آن می‌توان به قیمت بالای آن اشاره کرد.
نرم افزارهای بهداشت حرفه ای
نرم افزار DIALUX
این نرم‌افزار نیز از نرم‌افزارهای تحت ویندوز است و برای طراحی سیستم‌های روشنایی در محل کار کاربرد داشته و مفید است. قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزار DIALUX عبارتند از:
- امکان طراحی روشنایی محل به روش‌های ساده و آسان
- قابلیت محاسبه صحنه‌های روشنایی مکان‌های مختلف
- امکان کار با صحنه‌های نور فردی به‌منظور تنظیم طراحی روشنایی خود در حالت‌های مختلف
- توانایی استفاده از نور روز و نور مصنوعی در راستای طراحی روشنایی حرفه‌ای
- تنظیم صحنه‌های نور در زمان واقعی بدون نیاز دوباره به محاسبه کل پروژه
نرم افزار Human CAD
این نرم‌افزار که به‌منظور ارزیابی ارگونومیک به‌کار می‌رود تحت ویندوز است. از امکانات آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توانایی ارزیابی ارگونومیک در تمامی ایستگاه‌ها
- قابلیت ارزیابی ارگونومیک افراد در خودروها
- توانایی ارائه گزارشهای متنوع از نتایج بررسی‌های و ارزیابی‌های انجام شده
- قابلیت بررسی و محاسبه مقدار فشار وارده
- شامل اطلاعات کامل آنتروپومتریک
- قابلیت شبیه سازی حرکات بدن
- توانایی مدلسازی حالت دو بعدی و سه بعدی
- این نرم‌افزار در عملکرد مشابهت زیادی با نرم‌افزار CAD دارد.
نرم افزار CAMEO
این نرم‌افزار نیز که تحت ویندوز است، در حوزه مدیریت مواد شیمیایی کاربرد دارد و از مفید‌ترین نرم‌افزارهای رشته مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست (رشته HSE) است. امکانات آن عبارتند از:
- دسترسی به اطلاعات کامل FEMA
- امکان مدیریت داده‌های مواد شیمیایی
- از ویژگی‌های کاربردی نرم‌افزار CAMEO باید به داشتن نسخه اندروید اشاره کرد. ضمن اینکه دارای آموزش کامل درون نرم‌افزاری است.
نرم افزار IAuditor
این نرم‌افزار که قابلیت اجرا روی ویندوز و گوشی همراه را دارد، در حوزه بازرسی و ممیزی به‌کار می‌رود. قابلیت‌ها و امکانات آن عبارتند از:
- قابلیت استفاده توسط چند کاربر به‌صورت هم‌زمان
- قابلیت تغییر و ویرایش چک لیست‌ها
- قابلیت برقراری ارتباط بین نسخه تلفن همراه و ویندوز
- توانایی ثبت تصاویر
- قابلیت تعریف امضای الکترونیکی
- قابلیت تعریف و اجرای برنامه ممیزی و ارزیابی
این نرم‌افزار در صرفه‌جویی وقت مهندسین ایمنی و هزینه، بسیار موثر است.
نرم افزار Ergo
نرم افزارهای ارگونومی نقش مهمی در ایمنی و بهبود محیط کار ایفا می‌کنند. این نرم‌افزارها با طراحی محیط کار متناسب با نیازهای کاربران، خستگی و آسیب‌های جسمی را کاهش می‌دهند. از ویژگی‌های این نرم‌افزار روش های ارزیابی پوسچر شامل QEC-ROSA-RULA-REBA بدون استفاده از جدول،حمل بار WISHA-NIOSH بدون نیاز به فرمول و ارزیابی بار کار افراد بر اساس معیار OEL می باشد.
نرم افزارهای محیط زیست
نرم افزار watergems
watergems یک نرم افزار قدرتمند و فراگیر برای مدیریت و تحلیل شبکه های آب است. این برنامه قابلیت های گسترده ای از جمله مدلسازی هیدرولیکی، تجزیه و تحلیل کیفیت آب و بهینه سازی سیستم را ارائه می دهد. واترجمز با ارائه نتایج دقیق و قابل اطمینان به مهندسان کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه ای برای بهبود عملکرد شبکه آب اتخاذ کنند.
نرم افزار AERMOD
AERMOD یک نرم افزار مدلسازی پیشرفته انتشار هوا است که به طور گسترده در صنعت و محیط زیست مورد استفاده قرار میگیرد. این نرم افزار قادر به شبیه سازی پخش آلاینده ها در محیط است و به کاربران امکان ارزیابی دقیق میزان آلودگی هوا را می دهد.
نرم افزارهای طب کار
نرم افزار Safetyculture
از این نرم افزار برای ایجاد یک سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی مؤثر برای کاهش خطرات بیماری ها و صدمات و همچنین برای ساده سازی رویه‌های نظارت بر سلامت و ایمنی در محل کار استفاده می شود. مدیران HSE و رهبران صنایع میتوانند با کمک نرم افزار Safetyculture به پیشگیری از صدمات، کاهش هزینه‌های ناشی از آسیب‌ها و کنترل بیشتر بر خطرات محل کار کمک کنند.
سخن پایانی
در نهایت باید گفت، رشته HSE یا مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست از رشته‌های خوش‌آینده و با بازار کار خوب است که می‌تواند انتخاب خوبی برای تحصیلات تکمیلی باشد. آموزش ایمنی، آموزش HSE و گذراندن دوره HSE نیز عاملی مهم در آینده شغلی علاقمندان به کار در صنایع و معادن است. ما در نمایشگاه مجازی باماHSE علاوه بر معرفی رشته های دانشگاهی حوزه ایمنی، بهداشت، محیط زیست و انرژی و کسب و کارهای مرتبط با HSE، از آذر ۱۳۹۹ دوره های آموزشی کاربردی آنلاین مرتبط با HSE را برگزار نمودیم.
تعداد بسیاری از این دوره ها رایگان بوده و فیلم ضبط شده آموزش ها نیز در موارد بسیاری بصورت رایگان در سامانه نمایشگاه مجازی باماHSE بارگذاری شده است. شما دوستان می توانید از طریق آدرس اینترنتی www.bamahse.com/workshops وارد صفحه دوره های آموزشی سایت باماHSE شده و ضمن دسترسی به فایل و فیلم دوره های گذشته، در دوره های آموزشی آتی این مجموعه خیرخواهانه نیز شرکت نمایید.
بسیاری از کمپانی‌ها و شرکت‌های صنعتی در لیست نیروهای مورد نیاز خود، شخصی با تخصص HSE و دارای گواهینامه دوره های آموزشی HSE را نیز اعلام می کنند و این به‌معنای وجود فرصت‌های کار خوب و خوش‌آینده برای رشته های مرتبط با ایمنی، بهداشت و محیط زیست است.
