عنوان دوره آموزشی: مدیریت ایمنی فرایند (PSM)

وبینار برگزار شده

مهندس هدایت توکلی: مدرس و ممیزHSE

نحوه برگزاری: آنلاین

حضور در دوره آموزشی برای عموم رایگان

جهت دریافت جزوه آموزشی مدیریت ایمنی  فرآیندPSM کلیک نمایید.

گواهی پایان دوره: گواهی پایان دوره توسط شرکت آتی سلامت محیط و کار پویا اعطا می گردد. این شرکت دارای مجوز آموزشی از مرکز تحقیقات وزارت کار، سازمان فنی و حرفه ای کشور و موسسه کار و تامین اجتماعی می باشد.

با عنایت به وبینار فوق، مطلب زیر می تواند برای شما مفید باشد.

 عناصر کلیدی در مدیریت ایمنی فرآیند  PSM

   PSM  در جدیدترین ورژن خود، بر اساس ۲۰ عنصر ضروری ساخته شده است که با هم کار می کنند تا یک رویکرد جامع به ایمنی را تضمین کنند. این عناصر عبارتند از:

  1. اطلاعات ایمنی فرآیند

اطلاعات ایمنی فرآیند به 3 دسته زیر تقسیم می شود:

  • شیمی مواد فرآیند
  • تکنولوژی فرآیند
  • تجهیزات فرآیند
  1. تجزیه و تحلیل خطرات فرآیندی (PHA)

المان شناسایی خطرات فرآیندی و به طور کلی موضوع شناسایی خطرات (شغلی، فرآیند و تجهیزات) به عنوان قلب کلیه سیستم‌های ایمنی و HSE  مطرح می باشد.

از مهم ترین روش های کمی و نیمه کمی و کیفی شناسایی خطرات ارزیابی ریسک می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • تکنیک های کیفی شامل: HRA, HAZAN, FMEA, JSA, What if, JHA, Check List,…
  • تکنیک های کمی شامل: Tripod, Bow Tie, ETA, FTA,…
  • تکنیک های نیمه کمی شامل: RBI, LOPA,…

هم چنین از یک دیدگاه دیگر، کلیه روش های شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک از دیدگاه کاربردهای آن در علم مهندسی HSE به سه گروه زیر نیز قابل تقسیم بندی می باشد:

  • روش های شناسایی خطرات شغلی و انسانی
  • روش های شناسایی خطرات تجهیزات
  • روش های شناسایی خطرات فرآیندی
  1. دستورالعمل‌های اجرایی و عملیاتی

بر اساس الزامات OSHA3132 موارد مرتبط با ایمنی و بهداشت صنعتی که در روش‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و به خصوص عملیاتی می‌بایست مشخص شوند، عبارتند از:

  • محدودیت‌های عملیاتی
  • ملاحظات ایمنی و بهداشت
  • سیستم‌های ایمنی و عملکرد آن ها
  1. مشارکت کارکنان

المان مشارکت کارکنان به عنوان ورودی اصلی و اولیه برای آغاز طرح ریزی و پیاده سازی PSM معرفی شده است که سازمان‌ها را به سمت و سوی شاخص های پرواکتیو و آینده نگر ایمنی سوق می‌دهد.

اما نقش کارکنان در سیستم PSM

در مدل PSM ارائه شده توسط CCPS، این عنصر در قالب چند عنصر مجزا با نام های ذیل مورد توجه قرار می‌گیرند:

  • درگیر کردن نیروی کار
  • متعهد کردن ذینفعان
  • فرهنگ ایمنی فرآیند
  1. تاثیر آموزش کارکنان در PSM

OSHA  در راهنمای 3133 خود، آموزش های صحیح و مستمر به کارکنان را به عنوان یکی از اولین و اصلی ترین ورودی‌های اجرای موفق و کامل سیستم مدیریت ایمنی فرآیند معرفی نموده است. مجتمع های فرآیندی جهت استقرار مناسب PSM، باید سیستم هوشمند و مکانیزه‌ای را جهت نیازسنجی، برنامه‌ریزی، اجرا و تعیین اثربخشی دوره‌های آموزشی کارکنان طرح‌ریزی نمایند.

Moskowitz  الگویی جهت نیازسنجی آموزش های HSE مطرح می نماید که به شرح ذیل می‌باشد:

  • ارزیابی دانش و مهارت ها
  • تجزیه و تحلیل شغل و وظایف
  • نیازسنجی مبتنی بر شایستگی
  • ارزیابی نیازهای استراتژیک

سازمان ایمنی و بهداشت کانادا (CCOHS) به منظور تعیین نیازهای آموزشی OH&S از سه الگوی مطرح در حوزه نیازسنجی استفاده نموده است.

  • الگوی نیازسنجی روملر
  • الگوی نیازسنجی روست
  • الگوی نیازسنجی فورد

محتوای آموزشی مرتبط: وبینارها و دوره های آموزشی مدیریت HSE

  1. نقش پیمانکاران در PSM

مطابق با الزامات OSHA در مدل PSM و هم چنین توصیه های استاندارد OSHA 3132، شناسایی و تعیین مسئولیت کارفرمایان و پیمانکاران در ارتباط با کارگران و کارکنانی که در زمینه نگهداری، تعمیرات، نوسازی، اصلاح و یا کارهای اختصاصی دیگری در فرآیندهای تحت پوشش قانون PSM مشارکت دارند، الزامی است.

پس از ورود شرکت پیمانکاری به داخل مجتمع، مطابق با اصلی ترین وظایف که OSHA به عنوان مهم ترین مسئولیت‌های کارفرمایان در قبال پیمانکاران در سیستم مدیریت ایمنی فرآیند قید نموده است که به شرح زیر می باشند، باید بسترهای لازم جهت تحقق این موارد صورت پذیرد:

  • آشنا ساختن پیمانکاران با خطرات بالقوه و مقررات ایمنی واحدهای عملیاتی و فرآیندی
  • ارزیابی ایمنی فرآیند وHSE  فعالیت‌ها و برنامه های پیمانکاران
  • ارزیابی فنی فعالیت‌های پیمانکاران
  • انجام اقدامات لازم در جهت ارتقای سطح ایمنی فرآیند پیمانکاران
  • ارزیابی خرید و تامین تجهیزات فنی و ایمنی مورد نیاز در پروژه یا فرآیند که توسط پیمانکار تهیه می‌شود.
  1. بازنگری ایمنی قبل از راه اندازی (PSSR)

المان بازنگری ایمنی پیش از راه اندازی از یک دیدگاه می بایست در دو حالت ذیل در سطح مجتمع ها اجرایی گردد:

  • قبل از راه اندازی واحدهای فرآیندی جدید
  • قبل از راه اندازی واحدهای فرآیندی که بعد از تعمیرات اساسی (Overhaul) و یا حوادث بزرگ مانند حریق و انفجار، تغییرات قابل توجهی در آن ها صورت پذیرفته است.

گواهی نامه PSSR بر اساس نتایج گزارش نهایی در سه گروه زیر از طرف تیم PSSR صادر می گردد:

  • واحد برای راه اندازی ایمن است.
  • در صورت رفع نواقص و پانچ ها و اجرای پیشنهادات اصلاحی، واحد برای راه اندازی ایمن است.
  • واحد برای راه اندازی ایمن نمی باشد.
  1. تجهیزات ثابت و یکپارچگی مکانیکی (AIM)

این عنصر شامل موضوعاتی نظیر طراحی صحیح یک تجهیز فرآیندی با توجه به معیارهای عملکردی و منطقه ای،
نصب و راه اندازی مناسب، بازرسی های دقیق و منظم و تعمیرات و نگهداری با رویکرد پیشگیرانه می باشد.

مطابق با الزامات OSHA مراحل اصلی پیاده سازی مدیریت یکپارچگی مکانیکی تجهیزات در صنایع فرآیندی عبارتند از:

  • شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک جهت شناسایی قطعات و اجزای بحرانی آسیب رسان به یکپارچگی تجهیزات و تعیین مدهای از کار افتادگی (Failure Mode) هر یک از آن ها
  • تصمیم گیری مدیریت جهت تعریف استانداردهای عملکرد هر یک از تجهیزات و نیز طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های بازرسی، نگهداری و ممیزی
  • گزارش دهی و پیگیری وضعیت عملکرد تجهیزات به ویژه تجهیزات بحرانی

انواع بازرسی از تجهیزات به صورت زیر می باشد:

  • تست و بازرسی های انجام شده در زمان در سرویس بودن دستگاه
  • تست و بازرسی های انجام شده در زمان از سرویس خارج بودن دستگاه
  • تست و بازرسی های انجام شده در زمان قبل از راه اندازی دستگاه
  1. انجام کار ایمن

در پرمیت (مجوز انجام کار)، تعریف کار گرم (Hot Work) شامل کلیه فعالیت‌هایی است که پتانسیل تولید یک منبع حرارتی را دارند.OSHA  صراحتاً انجام هر گونه کار گرم را در محیط های قابل انفجار و با وجود شرایط انفجاری ممنوع نموده است.

هم چنین استانداردهای دیگر مانند NFPA 326  و NFPA 51 B نیز توقف کلیه فعالیت های گرم در واحدهای عملیاتی و در زمان انجام کار گرم در داخل ظروف، مخازن و… را در زمانی که محدوده LEL گازها و بخارات قابل اشتعال به 5 درصد حجمی می‌رسد تا تعیین منبع انتشار و حذف یا کاهش آن، الزامی دانسته است.

  1. مدیریت تغییرات (MOC)

مدیریت تغییرات یکی از چالش های مهم و اصلی HSE در اغلب شرکت ها و صنایع فرآیندی و غیر فرآیندی می باشد.

تغییرات از نظر ماهیت و شکل، می توانند به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

  • تغییر اجرایی
  • تغییر ساختاری یا سازمانی
  • تغییر فنی
  1. تجزیه و تحلیل و تحقیق در حوادث

بررسی و تحقیق بر رویدادهای فرآیندی به منظور تعیین زنجیره وقایع و علل موثر در بروز هر حادثه و رویداد، بخش مهم و حساس در برنامه مدیریت ایمنی فرآیند می باشد.

یک حادثه فرآیندی ممکن است ده یا بیش از ده رویداد داشته باشد که می توانند علت‌های آن را تشکیل دهند.

یک تجزیه و تحلیل دقیق معمولاً سه سطح از علل را در حوادث و رویدادهای فنی آشکار می‌سازد:

  • علل پایه‌ای (اساسی)
  • علل غیرمستقیم
  • علل مستقیم
  1. برنامه ریزی و واکنش در شرایط اضطراری (ERP)

ضروری است که برای مقابله با هر رویداد و حادثه، اقدامات مدیریتی گسترده و مشخصی صورت پذیرد.

چنان چه حادثه کوچک بوده و تنها یک یا دو نفر در آن درگیر باشند، این فعالیت ها همواره تا حد خاصی انجام می‌شود.

وظایف سازمانی سیستم فرماندهی حادثه، حول پنج فعالیت اصلی مدیریتی دور می‌زند:

  • فرماندهی
  • عملیات
  • برنامه ریزی
  • لجستیک
  • اداری/مالی
  1. ممیزی انطباق

ممیزی یکی از زیر ساخت های هر نظام مدیریتی می باشد که مراحل و قدم های انجام ممیزی انطباق PSM به شرح زیر می‌باشد:

  1. توسعه برنامه ممیزی انطباق
  2. انجام ممیزی در سطح مجتمع
  3. مستندسازی نتایج و یافته های ممیزی
  4. پیگیری و مدیریت نمودن توصیه ها و اقدامات اصلاحی
  5. اسرار تجاری

مطابق با استاندارد OSHA 3132 کارفرماها باید همه اطلاعات ضروری در خصوص سیستم مدیریت ایمنی فرآیند را بدون ملاحظه مسائل محرمانه شغلی و کاری در دسترس افراد ذیل قرار دهد:

  • افرادی که مسئول ثبت و نگهداری اطلاعات ایمنی فرآیند هستند.
  • کارکنانی که بررسی و تحقیق در حوادث را انجام می دهند.
  • کارکنانی که طرح مدیریت بحران و واکنش در شرایط اضطراری را تهیه و اجرا می‌نمایند.
  • کارکنانی که ممیزی انطباق را اجرا می نمایند.
  • افرادی که در تدوین دستورالعمل های عملیاتی سهیم هستند.
  1. فرهنگ ایمنی فرآیند

فرهنگ ایمنی فرآیند به عنوان یک المان مستقل در مدل PSM سازمان OSHA وجود ندارد؛ ولی در مدل سیستم مدیریت ایمنی فرآیند مرکز CCPS، این عنصر بسیار مهم به صورت مستقل وجود دارد.

برخی از مهم ترین معیارهایی که معمولاً در ارزیابی سطح فرهنگ ایمنی فرآیند توسط مدل ها و تئوری های مختلف ارزیابی می گردند، عبارتند از:

  • میزان تعهد مدیریت ارشد سازمان به موضوعات ایمنی فرآیند و ایمنی شغلی
  • میزان مشارکت کارکنان در امر پیاده‌سازی  PSM
  • نیازها و اولویت‌های ایمنی فرآیند و HSE پرسنل
  • مجموعه مقررات و دستورالعمل‌های PSM و نیز  HSE
  • موانع عدم انجام رفتارهای ایمن در بین کارکنان و …
  1. متعهد کردن و مشارکت ذینفعان

تعهد و مشارکت ذینفعان یکی از المان های مربوط به بخش تعهد و پایبندی به ایمنی فرآیند در مدل سیستم مدیریت ایمنی فرآیند CCPS می‌باشد.

در مدل توصیه شده CCPS فرآیند مشارکت ذینفعان مجتمع شامل مراحل زیر می باشد:

  • شناسایی و تعیین کلیه ذی‌نفعان تحت تاثیر از فعالیت های مجتمع
  • جمع‌آوری و تدوین اطلاعات مناسب در خصوص تجهیزات و تاسیسات، محصولات، واحدهای عملیاتی، فرآیندها، خطرات و ریسک‌ها
  • تدوین برنامه ارتباطی اطلاع رسانی مناسب به طرف‌های ذینفع
  1. شایستگی و صلاحیت ایمنی فرآیند

الزامات توصیه شده جهت شایسته سازی و ارتقای صلاحیت ایمنی فرآیند به شرح زیر می باشد:

  • در دسترس بودن اطلاعات مورد نیاز پرسنل
  • توسعه پایدار سطح دانش و مهارت پرسنل
  • الزام پرسنل در به کار گیری مستمر مطالب ارائه شده در فرآیندهای کاری
  1. مطابقت با استانداردها و کدها

CCPS  این المان را با هدف تعریف کنترل هایی جهت پایش انطباق عملکرد مجتمع ها در زمینه استقرار سیستم مدیریت ایمنی فرآیند معرفی نموده است.

این مرکز در راهنمای پیاده سازی PSM خود عنوان می دارد که مجتمع ها و شرکت های مشمول قانون PSM کاملاً باید پیرو قوانین، مقررات، الزامات، کدها و هم چنین استانداردهای حرفه ای در طراحی‌های خود باشند.

  1. درگیر کردن نیروی کار

درگیر کردن نیروی کار از این حیث در موضوع پیاده سازی سیستم مدیریت ایمنی فرآیند قابل تامل است که حقیقتاً برای اجرایی نمودن ساختار اصلی PSM و المان های آن نمی توان یک نسخه واحد را برای هر صنعتی در نظر گرفت.

این مهم مستلزم درگیر کردن نیروهای کاری در دیسیپلین های مختلف می‌باشد. البته برای کارآمد بودن این مکانیزم لازم است سایر المان‌های مرتبط نیز هم زمان راهبری و مورد توجه قرار گیرند.

  1. فاکتورهای انسانی در مدیریت ایمنی فرآیند

فاکتورهای انسانی عبارت است از یک رشته علمی در رابطه با درک تعاملات میان انسان و دیگر مولفه های سیستم و حرفه‌ای که تئوری، داده ها، اصول و روش های کاربردی را برای طراحی جهت بهینه سازی آسایش انسانی و عملکرد کلی سیستم اعمال می کند. محققین مختلفی تقسیم بندی گوناگونی را درباره علل و عوامل موثر در بروز خطاهای انسانی ارائه کرده‌اند.

تاثیر افراد در سیستم PSM

Niles T.Welch اصلی ترین علل خطاهای انسانی را در شش گروه زیر طبقه بندی کرده است.

  1. پیچیدگی سیستم
  2. استرس
  3. خستگی
  4. شرایط محیطی
  5. آموزش
  6. تجربه

محتوای آموزشی مرتبط: وبینارها و دوره های آموزشی ایمنی و آتش نشانی

 

"شرکت فناور آتی سلامت محیط کار و پویا، دارای مجوز برگزاری دوره های آموزشی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان فنی و حرفه ای کشور،مجوز کانون تبلیغات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجوز فناوری تحت حمایت پارک علم و فناوری یزد می باشد."

رشته های دانشگاهی مرتبط

مهندسی مکانیک ،  مهندسی صنایع ،  مهندسی بهداشت محیط ،  مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار ،  مهندسی ایمنی و بازرسی فنی ،  مهندسی ایمنی صنعتی ،  ایمنی، سلامت و محیط زیست و صنایع (HSE) ،  ایمنی صنعتی و محیط کار ،  آلودگی محیط زیست ، 

نظرات و پیشنهادات

حامیان