عنوان دوره آموزشی: ایمنی حفاری و گودبرداری در پروژه های ساختمانی

مهندس سپهر وفایی

کارشناس ارشد ایمنی و آتش نشانی شرکت مهندسی و توسعه نفت

نحوه برگزاری:آنلاین

جهت دریافت جزوه آموزشی دوره آموزشی ایمنی حفاری و گودبرداری در پروژه های ساختمانی کلیک نمایید.

گواهی پایان دوره: گواهی پایان دوره توسط شرکت آتی سلامت محیط و کار پویا اعطا می گردد. این شرکت دارای مجوز آموزشی از مرکز تحقیقات وزارت کار و سازمان فنی و حرفه ای کشور می باشد.

با عنایت به وبینار فوق، مطلب زیر می تواند برای شما مفید باشد.

 گودبرداری و ایمنی گودبرداری در پروژه‌های ساختمانی

گودبرداری یک عملیات اساسی در کارهای ساختمانی است که اساس پی ساختمان‌ها، جاده‌ها و پل‌ها را تشکیل می‌دهد. گودبرداری به معنای برداشتن خاک، سنگ یا سایر مواد برای ایجاد فضا برای پی‌ها، تاسیسات یا سایر تأسیسات است. اگرچه گودبرداری یک مرحله حیاتی در ساخت و ساز است، اما برای کارگران و محیط زیست نیز خطرناک است. ایمنی در گودبرداری نه تنها یک مسئله حقوقی، بلکه یک مسئله اخلاقی برای مهندسان ساختمان نیز هست.

در ادامه ما اصول گودبرداری و اقدامات ایمنی لازم در حین انجام این فرآیند را ارائه خواهیم داد.

 اهمیت حفاری در ساخت و ساز

خاکبرداری فقط به عنوان کندن تعریف نمی‌شود، بلکه اولین و احتمالاً مهمترین گام در ایجاد یک محل فونداسیون ایمن و مطمئن برای هر نوع سازه‌ای است. حفاری شامل حفر ترانشه، تسطیح و آماده‌سازی محل است. اگر حفاری به درستی انجام نشود، تنها بخشی از ساختمان یا سازه که می‌تواند نیروهای ایجاد شده توسط عوامل محیطی یا عوامل ساختاری را در طول زمان تحمل کند، ممکن است فونداسیون باشد.

خاکبرداری (که اغلب با همکاری مهندسی انجام می‌شود) را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد:

• خاکبرداری خاک: سطحی برداشتن لایه بالایی خاک، به منظور آماده‌سازی برای ساخت و ساز/کارهای بیشتر.
• خاکبرداری سنگ: برداشتن سنگ از زمین با استفاده از تجهیزات تخصصی طراحی شده برای حفاری سنگ.
• حفاری ترانشه: حفر مسیرهای باریک در زمین که عموماً برای خطوط برق از نوعی (مانند آب، گاز، برق) انجام می‌شود.
• خاکبرداری: برداشتن خاک در جایی که قرار است عمق مشخصی از خاک برای آماده‌سازی پی یا بستر جاده برداشته شود.

با هر حفاری، سطحی از برنامه‌ریزی و اجرا وجود دارد که باید کامل باشد تا مسائلی مانند  شکست زمین، آب یا حتی نقص تجهیزات به حداقل برسد.

محتوای آموزشی مرتبط: ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا با رویکرد مبحث 12 مقررات ملی ساختمان

 خطرات حفاری

خاکبرداری، کار در محل است که خطرات زیادی دارد که می‌تواند برای کارگران خطر ایمنی ایجاد کند و در صورت عدم مدیریت موثر، پروژه را به تأخیر بیندازد. معمولاً پنج خطر اصلی مرتبط با حفاری وجود دارد:

• ریزش: یکی از بزرگترین خطرات ایمنی کار حفاری، ریزش است. دیواره‌های یک ترانشه می‌تواند به دلیل خاک ضعیف یا سست، پوشش گیاهی در بالا و اطراف ترانشه، ارتعاشات و حتی وزن اضافی هنگام حفر ترانشه یا استفاده از شمع، به خطر بیفتد.
• سقوط: اگر کار حفاری در حال اتمام باشد، به احتمال زیاد بیل مکانیکی و/یا جرثقیل‌ها برای کمک به جابجایی مواد در حین حفاری حضور دارند و اگر به درستی مدیریت نشوند، این دارایی‌ها می‌توانند مواد را رها کرده و به مردان و زنانی که در محل هستند آسیب برسانند.
• فضای خطرناک: به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به کارکنان خدمات اضطراری، لازم است فوراً با آنها تماس گرفته یا اطلاع دهند که در ترانشه‌های حفر شده‌ای که به اندازه کافی عمیق هستند و احتمال مواجهه با گازهای خطرناک یا سطح اکسیژن پایین را دارند، کار نخواهند کرد هر دو می‌توانند تأثیر جدی بر تنفس و دستگاه تنفسی کارگران داشته باشند.
• تجمع آب: آب باران یا آب‌های زیرزمینی می‌توانند در مناطق حفاری شده جمع شوند و شرایط لغزنده‌ای ایجاد کنند و احتمال واژگونی تجهیزات را افزایش دهند.
• تاسیسات: برخورد با خط گاز یا خط برق یا لوله آب زیرزمینی می‌تواند منجر به حوادث قابل توجهی مانند آتش‌سوزی یا انفجار و سیل شود.

 بهترین شیوه‌های ایمنی حفاری

برای جلوگیری از همه این خطرات، تیم‌های ساختمانی باید سیاست‌ها و رویه‌های ایمنی را اجرا کرده و از استانداردهای صنعتی پیروی کنند. در اینجا برخی از شیوه‌هایی که می‌توانند به ایمنی حفاری کمک کنند، آورده شده است:

محتوای آموزشی مرتبط: وبینارها و دوره های آموزشی ایمنی و آتش نشانی

1. برنامه‌ریزی قبل از حفاری: قبل از شروع هرگونه حفاری، همیشه یک بررسی کامل از محل انجام دهید تا نوع خاک، سطح آب‌های زیرزمینی و وجود تاسیسات زیرزمینی را شناسایی کنید.

 به این ترتیب، می‌توان یک طرح حفاری مناسب تهیه کرد که شامل محدوده کار، تجهیزات مورد نیاز و اقدامات ایمنی باشد.

2. مکان‌یابی تأسیسات: نقشه‌های تأسیسات و رادار نفوذی زمین (GPR) می‌توانند به یافتن تأسیسات زیرزمینی کمک کنند، اما مراقب باشید.

 با شرکت‌های تأسیسات محلی صحبت کنید تا قبل از شروع هرگونه کار حفاری، خطوط دفن شده خود را علامت‌گذاری کنند.

3. سیستم‌های حفاظتی: از سیستم‌های شمع‌بندی، محافظ یا سکوبندی برای محافظت در برابر ریزش ترانشه استفاده کنید. اینکه کدام سیستم مورد استفاده قرار گیرد بسته به عمق ترانشه و نوع خاک متفاوت خواهد بود.

 حفر ترانشه  اگر ترانشه عمیق‌تر از ۵ فوت باشد، سیستم‌های حفاظتی مناسب مورد نیاز است. به الزامات OSHA مراجعه کنید.

4. شرایط خاک را مد نظر قرار دهید: بیل مکانیکی‌های ماهر همیشه از پایداری خاک، چه در زمان شروع کار و چه در حین کار در خاک، آگاه هستند، زیرا شرایط خاک ممکن است در طول حفاری به دلیل تغییرات آب و هوا یا فعالیت‌های ساختمانی در نزدیکی، به طور قابل توجهی تغییر کند. از کار حفاری یا کار در ترانشه‌های باز در شرایط آب و هوایی شدید مانند باران شدید یا زمانی که زمین به دلیل اشباع شدن طولانی مدت از رطوبت، مقداری خشک شده است، خودداری کنید.
5. آموزش کارگران: اطمینان حاصل کنید که کارگران حفاری برای کار در شرایط حفاری و تشخیص خطرات و اعمال اقدامات ایمنی مناسب آموزش دیده‌اند. بیل مکانیکی‌ها همچنین باید در مورد نحوه واکنش صحیح در صورت بروز شرایط اضطراری، از جمله تشخیص علائم ناپایداری خاک، آموزش ببینند. برنامه‌های آموزشی باید شامل یک دوره یا برنامه آموزشی رسمی در مورد تشخیص علائم خطر و پاسخ به یک برنامه عملیاتی واکنش اضطراری باشد. اطمینان حاصل کنید که فقط کارگران ذیصلاح و اپراتورهای آموزش دیده با تجهیزات و ماشین آلات سنگین کار می‌کنند.
6. تجهیزات حفاظت فردی: اطمینان حاصل کنید که کارگران در فرآیند حفاری در صورت نیاز به تجهیزات حفاظت فردی، تجهیزات حفاظت فردی (PPE) می‌پوشند. برخی از تجهیزات حفاظت فردی اولیه عبارتند از کلاه ایمنی، خطوط لبه متمایز، جلیقه، پنجه فولادی، کفش و دستکش لاستیکی. برای کارگرانی که در فضاهای بسته یا در مناطقی با کیفیت هوای پایین کار می‌کنند، استفاده از محافظ تنفسی باید حداقل باشد.
7. شرایط اضطراری: استفاده از یک طرح واکنش اضطراری باید شامل حوادث مربوط به کار حفاری باشد تا احتمال ریزش و مواردی که یک شرکت خدمات زیرزمینی با این سرویس تماس گرفته است را در نظر بگیرد. کیت‌های کمک‌های اولیه برای هر محل کار نیز در اولویت قرار دارند. نیاز به یک وسیله یا تجهیزات نجات که در دسترس فوری باشد و بتواند به طور بالقوه یک کار اضطراری حفاری را متوقف کند، در نظر بگیرید.
8. بررسی‌های منظم تجهیزات: بررسی تجهیزات حفاری مورد استفاده هر روز، پس از سرویس و/یا تعمیرات و قبل از استفاده مجدد از آن، جنبه مهمی از حفظ تجهیزات در شرایط کاری خوب است. هرگونه مشکل مکانیکی که هنگام استفاده از تجهیزات حفاری با آن مواجه می‌شوید را برطرف کنید. به یاد داشته باشید، علت تصادفات با بیل مکانیکی ممکن است به دلیل نقص‌های مکانیکی باشد که توسط اپراتور بیل مکانیکی برطرف نشده است.

ایمنی حفاری و گودبرداری در یک نگاه

به طور خلاصه، حفاری یکی از مهمترین عناصر ساخت و ساز  و همچنین یکی از خطرناک‌ترین آنها  است. ایمنی باید اولویت اول شما باشد: برنامه‌ریزی دقیق، آموزش مناسب، پیروی از مقررات برای به حداقل رساندن خطرات مرتبط با حفاری به موفقیت در ساخت و ساز کمک خواهد کرد. البته، ایمنی فقط مربوط به محافظت از کارگران نیست، بلکه پروژه و اعتمادی که عموم مردم به فرآیند ساخت و ساز نشان می‌دهند را نیز شامل می‌شود.

از آنجایی که گودبرداری اساس ساخت و ساز است، نیاز به توجه بیشتری دارد تا اطمینان حاصل شود که از بهترین شیوه‌ها پیروی می‌کنید. با ترویج فرهنگ ایمنی در محل، می‌توانیم سازه‌های قوی‌تری بسازیم و صنعتی ایمن‌تر برای همه ایجاد کنیم.

محتوای آموزشی مرتبط: تحلیل شاخص ها و معیارهای زیست محیطی و بوم شناسی در پروژه های عمرانی و ساختمانی

"شرکت فناور آتی سلامت محیط کار و پویا، دارای مجوز برگزاری دوره های آموزشی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان فنی و حرفه ای کشور،مجوز کانون تبلیغات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجوز فناوری تحت حمایت پارک علم و فناوری یزد می باشد."