عنوان دوره آموزشی: مهندسی فاکتورهای انسانی، ارگونومی و پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی
مهندس جهانگیر بیگلری
کارمند بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، مدرس دانشگاه
نحوه برگزاری: آنلاین
گواهی پایان دوره: گواهی پایان دوره توسط شرکت آتی سلامت محیط و کار پویا اعطا می گردد. این شرکت دارای مجوز آموزشی از مرکز تحقیقات وزارت کار، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی و سازمان فنی و حرفه ای کشور می باشد.
با عنایت به وبینار فوق، مطلب زیر می تواند برای شما مفید باشد.
مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی: کلید پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط کار
امروزه با پیشرفت فناوری و افزایش توجه به سلامت کارکنان، مفهوم مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی به‌عنوان یکی از اصول حیاتی در بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار شناخته می‌شود. این حوزه نه تنها باعث بهبود بهره‌وری و کیفیت کار می‌شود، بلکه نقشی کلیدی در پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (Musculoskeletal Disorders یا MSDs) ایفا می‌کند که یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت شغلی در سراسر جهان است. در ادامه، به بررسی مهندسی فاکتورهای انسانی، ارگونومی و روش‌های پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط‌های کاری می‌پردازیم.
محتوای آموزشی مرتبط: ارگونومی کار با کامپیوتر
مهندسی فاکتورهای انسانی چیست؟
مهندسی فاکتورهای انسانی (Human Factors Engineering) علمی است که به مطالعه تعامل بین انسان و عناصر دیگر سیستم‌ها می‌پردازد. هدف اصلی این رشته، بهینه‌سازی عملکرد انسان در سیستم‌های کاری، کاهش خطاهای انسانی، افزایش ایمنی و ارتقاء رضایت شغلی است. با طراحی محیط کار، ابزارها و فرآیندها مطابق با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسانی، می‌توان از بسیاری از حوادث و آسیب‌های ناشی از کار جلوگیری کرد.
ارگونومی و اهمیت آن در محیط کار
ارگونومی (Ergonomics) شاخه‌ای از مهندسی فاکتورهای انسانی است که به طراحی محیط کار، تجهیزات و وظایف بر اساس ویژگی‌های جسمی و روانی انسان می‌پردازد. هدف اصلی ارگونومی، کاهش استرس فیزیکی و ذهنی کارکنان، بهبود راحتی و افزایش بهره‌وری است. ارگونومی شامل بررسی ابعاد مختلفی مانند طراحی میز و صندلی، ارتفاع و زاویه نمایشگرهای کامپیوتری، نحوه جابجایی بار، نورپردازی و حتی شرایط دمایی محیط است.
اختلالات اسکلتی عضلانی (MSDs) و تاثیر آنها بر نیروی کار
اختلالات اسکلتی عضلانی شامل مشکلاتی است که بر عضلات، استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و اعصاب تاثیر می‌گذارد. این اختلالات می‌توانند ناشی از فعالیت‌های تکراری، وضعیت‌های نامناسب بدن، فشارهای مکرر و بلند کردن یا جابجایی بارهای سنگین باشند. شایع‌ترین اختلالات شامل کمر درد، سندروم تونل کارپال، التهاب تاندون‌ها و آسیب‌های گردن و شانه است.
مطالعات نشان می‌دهند که اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از دلایل اصلی غیبت کارکنان، کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های درمانی در صنایع مختلف است. بنابراین، پیشگیری و مدیریت این اختلالات از اهمیت بالایی برخوردار است.
محتوای آموزشی مرتبط: ارگونومی طراحی پست کار
نقش مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی در پیشگیری از MSDs
با اعمال اصول مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی در طراحی محیط کار و فرآیندهای کاری، می‌توان ریسک بروز اختلالات اسکلتی عضلانی را به طور چشمگیری کاهش داد. برخی از راهکارهای کلیدی عبارتند از:
- طراحی مناسب ایستگاه‌های کاری: طراحی میز، صندلی و ابزار کار باید با توجه به ابعاد بدنی کارکنان انجام شود تا از قرار گرفتن در وضعیت‌های نامناسب جلوگیری شود. به عنوان مثال، ارتفاع صندلی و میز باید به گونه‌ای تنظیم شود که زاویه آرنج، کمر و زانوها در موقعیت‌های استاندارد قرار گیرد.
- بهینه‌سازی وضعیت بدنی: تشویق کارکنان به حفظ وضعیت‌های صحیح بدن در طول کار از طریق آموزش‌های ارگونومیک و استفاده از تجهیزات کمکی مانند پشتی‌های حمایتی و زیرپایی‌ها.
- کاهش فعالیت‌های تکراری: طراحی فرآیندهای کاری به گونه‌ای که کارکنان مجبور نباشند کارهای تکراری یا فشارهای مکرر انجام دهند. استفاده از فناوری‌های اتوماسیون و ابزارهای مکانیزه نیز می‌تواند به کاهش بار کاری جسمی کمک کند.
- کنترل بارهای فیزیکی: استفاده از تجهیزات کمکی برای جابجایی بارهای سنگین و آموزش تکنیک‌های صحیح بلند کردن بار به منظور جلوگیری از آسیب‌های کمر و ستون فقرات.
- استراحت‌های منظم: تعریف زمان‌بندی مناسب برای استراحت‌های کوتاه و بلند در طول شیفت کاری برای کاهش خستگی و فشارهای عضلانی.
محتوای آموزشی مرتبط: مروری بر ابزار ها و تجهیزات ارگونومیک محیط کار با رویکرد طراحی و ساخت ابزار
ابزارهای ارگونومیک و ارزیابی ریسک
برای شناسایی و ارزیابی ریسک‌های ارگونومیک در محیط کار، از ابزارها و روش‌های متعددی استفاده می‌شود که شامل موارد زیر است:
- روش RULA) Rapid Upper Limb Assessment): ارزیابی سریع وضعیت‌های بدن بخش بالایی بدن در محیط‌های کاری.
- روش REBA (Rapid Entire Body Assessment): ارزیابی سریع وضعیت کلی بدن در حین انجام فعالیت‌های کاری.
- نرم‌افزارهای شبیه‌سازی ارگونومیک: مانند نرم‌افزارهای CATIA یا Jack برای تحلیل حرکت و وضعیت بدن در محیط کار.
استفاده از این ابزارها کمک می‌کند تا نقاط پرخطر در محیط کار شناسایی و اصلاحات لازم انجام شود.
محتوای آموزشی مرتبط: استراتژی ارزیابی ارگونومی در صنعت
مزایای اجرای اصول مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی
اجرای اصول ارگونومی و مهندسی فاکتورهای انسانی در محیط‌های کاری علاوه بر کاهش آسیب‌های جسمی، منجر به مزایای متعددی می‌شود که عبارتند از:
- افزایش بهره‌وری و کیفیت کار
- کاهش هزینه‌های مرتبط با غیبت و درمان کارکنان
- افزایش رضایت و انگیزه کاری کارکنان
- کاهش خطاهای انسانی و بهبود ایمنی در محیط کار
چالش‌ها و موانع در پیاده‌سازی ارگونومی
با وجود مزایای واضح، برخی چالش‌ها می‌توانند مانع اجرای موفق اصول ارگونومی شوند، مانند:
- عدم آگاهی کافی مدیران و کارکنان درباره اهمیت ارگونومی
- محدودیت‌های مالی برای خرید تجهیزات ارگونومیک
- مقاومت در برابر تغییر روش‌های کاری سنتی
- کمبود متخصصان ارگونومی در برخی سازمان‌ها
برای غلبه بر این موانع، آموزش مستمر، حمایت مدیران و سرمایه‌گذاری هدفمند ضروری است.
محتوای آموزشی مرتبط: کاربرد ارگونومی در طراحی و کار با ابزارهای دستی
خلاصه ای از مهندسی فاکتورهای انسانی
مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی بخش جدایی‌ناپذیر از بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار است که نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی ایفا می‌کند. با به‌کارگیری اصول ارگونومی در طراحی محیط کار، آموزش کارکنان و استفاده از تجهیزات مناسب، می‌توان سلامت نیروی کار را حفظ و بهره‌وری سازمان‌ها را افزایش داد. توجه ویژه به این حوزه، سرمایه‌گذاری در سلامت و ایمنی نیروی انسانی است که نتیجه آن سودآوری بلندمدت برای سازمان‌ها خواهد بود.
محتوای آموزشی مرتبط: وبینارها و دوره های آموزشی ایمنی و آتش نشانی
"شرکت فناور آتی سلامت محیط کار و پویا، دارای مجوز برگزاری دوره های آموزشی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان فنی و حرفه ای کشور،مجوز کانون تبلیغات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجوز فناوری تحت حمایت پارک علم و فناوری یزد می باشد."
رشته های دانشگاهی مرتبط
نظرات و پیشنهادات
حامیان
