کسب و کارهای ویژه
هرعاملی که روی سلامت فرد در محیط کار تأثیر منفی داشته باشد و در کوتاه مدت یا دراز مدت باعث بروز بیماری یا ناتوانی در فرد شود، عوامل زیان آور محیط کار اطلاق می شود. این عوامل برحسب ماهیت به عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار، عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار، عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار، عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار و عوامل زیان آور روانی محیط کار تقسیم می شوند. ما در نمایشگاه مجازی باما ضمن برگزاری دوره های آموزشی ایمنی مرتبط با عوامل زیان آور محیط کار، به کلیه شرکت ها و مؤسسات تأمین کننده و تولید کننده تجهیزات سنجش آلاینده های محیط کار یک غرفه مجازی دائماً رایگان اعطا می نماییم. هدف ما این است که دانشجویانی که دروس مرتبط با سنجش آلاینده های محیط کار را می گذرانند با این کسب و کارها در ارتباط باشند و آینده شغلی بهتری داشته باشند.
عوامل زیان آور محیط کار:
1) عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار: روشنایی، تهویه، صدا، ارتعاش، گرما و سرما، اشعه مضر
2) عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار: گازها و بخارات، گرد و غبار، دود و دمه، حلال ها، مواد ضد عفونی کننده
3) عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار: ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها، خون، ترشحات آلوده و غیره
4) عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار: وضعیت نامطلوب بدن در حین کار، ظرفیت عملکردی، حمل بار دستی، ارگونومی اداری و غیره
5) عوامل زیان آور روانی محیط کار: عواملی که موجب استرس ها و اختلالات روحی و روانی در محیط کار می شوند .
اگر هریک از عوامل یاد شده از حد تحمل فیزیولوژیک انسان بیشتر باشد عوارض و آسیب هایی ایجاد خواهد نمود .
درمهندسی بهداشت حرفه ای عمده تلاش ها بر ارزیابی این عوامل و کنترل یا حذف آنها می باشد .
عوامل فیزیکی:
- روشنایی: تأمین كیفیت روشنایی در محیط نیازمند یکپارچه سازی سه عامل مهم شامل: نیازهای انسان، عوامل مربوط به معماری و ملاحظات اقتصادی-زیست محیطی است. نیازهای انسان به طور عمده شامل قابلیت و راحتی دید، كارایی شغلی، امکان ارتباط مناسب با محیط اطراف، زیبایی شناسی و تأمین ایمنی، بهداشت و آسایش می باشد. كارایی شغلی خود نیازمند كارایی ذهنی مطلوب می باشد و تأمین بهداشت و ایمنی نیز نیازمند قابلیت دید، تأمین كمیت و كیفیت روشنایی متناسب برای درک كامل و به موقع از عوامل محیط است.
وسایل اندازه گیري: اندازه گیری شـدت روشـنایی با دسـتگاهی بنام نورسنج یا لوكس متر انجام می شود. نورسنج ها انواع مختلفی دارند ولی همه آنها در خصوصیات و قابلیت هایی مشترک هستند. هر نورسنج از سه جزء اساسی: دریافت كننده، پردازشگر و نمایشگر تشکیل شده است.
- صدا و ارتعاش: آلودگی صدا یکی از مهمترین عوامل فیزیکی زیان آور در محیط کار محسوب می شود. مواجهه کارگران با صدا به عنوان یک مشکل فراگیر در محیط های کاری در سراسر جهان مطرح می باشد. از دیدگاه صنعتی منشاء ایجاد صدا مرتبط با ماهیت فناوری و عملکرد مکانیکی دستگاه ها، میزان استهلاک و عملکرد نامناسب بخش متحرک ماشین آلات، انفجار، سایش و برخورد اجزای مکانیکی، سرعت بالای جریان سیال در مجاری و فونداسیون نامناسب تجهیزات می باشد.
وسایل اندازه گیری: ترازسنج صوت این دستگاه برای اندازه گیری تراز فشار صوت طراحی گردیده است. هرچند که قابلیت و توانایی ترازسنج های صوتی می تواند متنوع باشد اما هر ترازسنج صوت دارای حداقل سه بخش اساسی شامل: میکروفن ، پردازشگر است و نمایشگر .
- ارتعاش سنج: اصولاً ارتعاش سنج ها را در دو نوع صنعتی و انسانی می سازند که نوع صنعتی در عیب یابی دستگاه ها کاربرد داشته و مقادیر ارتعاش را به صورت مطلق و بدون توزین فرکانس اندازه گیری می کند، ولی نوع انسانی علاوه بر امکان توزین فرکانس میتواند برخی محاسبات لازم را نیز انجام دهد.
عوامل شیمیایی: تغییر در شیوه زندگی، نیاز به محصولات جدید و استفاده از تکنولوژی های نو سبب گردیده است که فهرست مواد شیمیایی مورد مصرف در صنعت روز به روز فزونی یابد. علیرغم پیشرفت های علمی بشر در مورد اثرات سوء مواد شیمیایی، در بسیاری از موارد دانسته های بشر در مورد اثرات زیان آور مواد شیمیایی کم بوده و بعضاً اطلاعاتی در دست نیست. از این رو لازم است نسبت به پایش مواجهه شاغلین و ثبت آنها اقدام نمود تا بتوان در مقاطع زمانی مختلف همزمان با پایش های بیولوژیکی، داده ها و اطلاعات جمع آوری شده را به کمک متخصصین اپیدمیولوژی شغلی مورد تحلیل و استنتاج قراد داد. این داده ها همچنین ما را در برقراری حدود مجاز شغلی در آینده یاری می نماید.
عوامل بیولوژیکی: ده ها سال است که نقش عوامل بیولوژیک در ایجاد بیماری و ناخوشی در انسان شناخته شده است. بیماری های عفونی که در ابتدای قرن بیستم از عوامل عمده مرگ ومیر بشر بوده اند، همگی به علت عوامل بیولوژیکی ایجاد میگردند. با این حال، نقش عوامل بیولوژیک موجود در هوا و تأثیر آن در ایجاد ناخوشی و بیماری در انسان، مدتی بعد مورد توجه قرار گرفت. در سالهای اخیر بروز موارد متعددی از این بیماری ها مانند سندرم تنفسی پیشرفته حاد و غیره ضرورت توجه به بیوآئروسل ها و نقش آنها در بیماری ها را بیشتر مشخص نموده است.
نمونه برداری در داخل و خارج: نمونه برداری از بیوآئروسل ها می تواند در داخل ساختمان یا در بیرون از آن انجام گیرد. در شرایطی که نمونه برداری در داخل ساختمان (منزل، اطاق کار، اداره، کارخانه و غیره) انجام گیرد به آن نمونه برداری از محیط داخل sampling Indoor می گویند. اگر هدف نمونه برداری به گونه ای باشد که نمونه برداری در خارج از ساختمان انجام گیرد به آن نمونه برداری از محیط بیرون sampling Outdoor می گویند. انتخاب بین نمونه برداری در داخل یا نمونه برداری از محیط بیرون به اهداف اندازه گیری بستگی دارد. نمونه برداری در محیط داخل می تواند در هر دو حالت شغلی (کارگاه ها و غیره) و غیر شغلی (خانه ها) انجام گیرد.
روش برخورد: روش برخورد معمولا جهت جداسازی ذرات از جریان گاز به کار می رود و بر اساس اینرسی ذرات این کار را انجام می دهد. روشهای مبتنی بر برخورد نیز یکی از معمول ترین روش های مورداستفاده در نمونه برداری از میکروارگانیسم های موجود در هوا می باشند. وسایلی که بر اساس روش برخورد عمل می کنند را در اصطلاح کلی «ایمپکتور» می نامند.
نمونه برداری از ذرات معلق غیر بیولوژیکی عموماً با استفاده از فیلتراسیون انجام می گیرد.
از تکنیک فیلتراسیون جهت نمونه برداری و جمع آوری گونه های خاصی از قارچ ها، باکتری های تشکیل دهنده اندوسپور، که به کاهش رطوبت مقاوم باشند، استفاده می شود. برای نمونه برداری از اسپور قارچ ها نیز به راحتی میتوان از فیلتراسیون استفاده کرد.
عوامل ارگونومی: در جهان صنعتی امروز، بسیاری از کارگران و کارکنان ناچار هستند، که خود را با شرایطی نامناسب، که محیط و ابزار مورد استفاده بر آنها تحمیل می کند، متناسب سازند و با محدودیت های ایجاد شده، به گونه ای کنار آیند. پیامد چنین مصالحه ای می تواند بسیار وخیم بوده و بر زندگی فرد، تندرستی، ایمنی و بهره وری اثری نامطلوب داشته باشد. در چنین وضعیتی، انسان از نظر جسمانی یا روانی با نوع کار یا تجهیزاتی که مورد استفاده قرار می دهد و یا در محیطی که در آن زندگی کرده یا به کار می پردازد، تناسبی ندارد.
بخش بزرگی از روش های ارزیابی ارگونومیک به روش های ارزیابی ریسک ابتلا به اختلالات اسكلتی- عضلانی اختصاص یافته است. به همین دلیل، شیوه های ارزیابی سطح مواجهه با ریسک فاکتورهای اختالالت اسكلتی- عضلانی در مرکز توجه قرار داشته و 4روش متداول شامل RULA ،REBA ،QEC و ROSA که هر یک برای شرایط خاص و فعالیت های معین کاربرد دارند ارائه شده است. افزون بر این روشها، شیوه های ارزیابی فعالیت های حمل دستی بار شامل بلند کردن/پایین گذاشتن بار (شیوه WISHA)، هل دادن، کشیدن و حمل بار (جداول Snook) که از جمله فعالیت های شغلی متداول و رایج در محیط کار به ویژه محیط های صنعتی می باشند، مطرح شده اند .
عوامل روانی: عوامل زیان آور روانی محیط کار را بطور کلی میتوان به دو دسته تقسیم نمود:
عوامل سازمانی (نظیر: وضعیت استخدامی، تعدیل نیرو، فرهنگ ایمنی ضعیف، نظام پرداخت حقوق)
عوامل شغلی (نظیر: عدم تعادل بین تلاش و پاداش، تبعیض سازمانی، عدم حمایت از سوی همکاران، شیوه مدیریت مافوق، روابط بینفردی، شرایط محیطی)
تحقیقات متعددی ارتباط بین استرس شغلی با تعدادی از بیماریها و آسیبها را نشان دادهاند. یکی از بیماریهایی که ارتباط آن با استرسهای شغلی محرز گردیده، مربوط به بیماریهای قلبی عروقی و ریسک فاکتورهای آن نظیر فشار خون، مصرف سیگار و دیابت است. همچنین استرسهای کاری با اختلالاتی نظیر افسردگی و اضطراب مرتبط شناخته شدهاند. برخی مطالعات بر اثرات سوء استرس های شغلی بر سیستم ایمنی بدن و دستگاه گوارش و ابتلا به اختلالت اسکلتی-عضلانی اشاره داشته اند.
ما در نمایشگاه مجازی باما HSE با رویکرد خیرخواهانه، ضمن معرفی رایگان کسب و کارهای حوزه تجهیزات سنجش عوامل زیان آور محیط کار، با برگزاری دوره های آموزشی مرتبط با تجهیزات و تکنیک های سنجش عوامل زیان آور محیط کار، توانمندسازی و مهارت افزایی دانشجویان (طرح کاد پلاس) و کارشناسان حوزه ایمنی، بهداشت حرفه ای و HSE و ارتقای فرهنگ ایمنی را هدف قرار داده ایم.
تدوین: امیرحسین برزگر بفروئی
مشاهده بیشتر