تأمین مواد ضدعفونی کننده، گندزدا و شوینده استان سیستان و بلوچستان

اصول کار گندزدایی و ضد عفونی مشابه می باشد. زیرا هدف گندزدایی و ضدعفونی، کشتن میکروارگانیسم های بیماریزا است. با اینحال آشنایی با تفاوت بین گندزدایی و ضدعفونی حائز اهمیت است. واژه ضدعفونی برای از بین بردن میکروارگانیسم های موجود بر روی سطح بدن انسان و موجودات زنده استفاده می شود و گندزدایی برای از بین بردن میکروارگانیسم‌های موجود بر روی سطوح بی‌جان مانند میز و نرده‌ها، ابزارها و.... استفاده می گردد. اجرای صحیح ضدعفونی و گندزدایی در کنترل شیوع عفونت ها و بیماری های واگیردار مؤثر بوده و بطور معمول در اماکن مختلف به ویژه اماکن تهیه و توزیع مواد غذایی، این امر با همکاری و نظارت کارشناسان بهداشت محیط انجام می شود.

بطور معمول قبل از گندزدایی و ضدعفونی، تمیز کردن (Cleaning) سطح آلوده به صورت دستی یا مکانیکی با استفاده از آب همراه با مواد شوینده یا محصولات آنزیمی انجام می شود. تمیز کردن کامل قبل از گندزدایی سطح بالا  و استریل کردن ضروری است. زیرا مواد معدنی و آلی که روی سطوح ابزار باقی می مانند در اثربخشی فرآیند گندزدایی اختلال ایجاد می کنند. گندزدایی، میکروارگانیسم های بیماری زا را از اشیاء حذف می کند تا استفاده یا دور انداختن اشیاء، ایمن باشد.

در فرایند گندزدایی، بسیاری میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای (به‌جز اسپورهای باکتریایی) موجود بر روی سطح اجسام بی‌جان، از بین می‌روند. عواملی که بر کارایی گندزدایی و استریلیزاسیون تأثیر می گذارند شامل تمیز کردن قبلی شیء، بار آلی و معدنی موجود، نوع و سطح دارای آلودگی میکروبی، غلظت و زمان قرار گرفتن در معرض میکروب کش، ماهیت فیزیکی جسم (به عنوان مثال، شکاف، لولا و لومن)، وجود بیوفیلم،  دما و pH و در برخی موارد رطوبت نسبی می باشد.

مواد ضدعفونی کننده به عنوان مواد ضد میکروبی تعریف می‌شوند که به بافت/پوست زنده آسیبی نمی‌رسانند و در عین حال احتمال عفونت، سپسیس یا پوسیدگی را کاهش می‌دهند. معمولاً مواد ضدعفونی کننده دارای غلظت کمتری از ماده میکروب کش هستند. از آنجایی که گندزداها برای بافت‌های زنده استفاده نمی شوند، می‌توانند از غلظت بالاتر ماده میکروب کش در آنها استفاده گردد. زیرا هیچ پوست یا بافتی وجود ندارد که نگران تحریک شدن آن باشیم. ضدعفونی کننده ها به غلظت کمتر ماده میکروب کش نیاز دارند، زیرا غلظت بیش از حد برخی از این مواد می تواند باعث تحریک پوست شود.

مواد گندزدا به سطح پایین، سطح متوسط  و سطح بالا طبقه بندی می شوند. میزان گندزدایی مورد نیاز به نوع و نحوه استفاده از دستگاه ها و ابزار های موجود در مراکز درمانی بستگی دارد.

لوزام و دستگاه های موجود در بیمارستان ها و مراکز درمانی به سه گروه تقسیم می گردد:

• غیربحرانی (Non critical): دستگاه‌هایی که فقط با پوست سالم تماس دارند.
• نیمه بحرانی: (Semi critical): دستگاه هایی که با غشاهای مخاطی سالم تماس دارند.
• بحرانی (Critical): دستگاه هایی که با محیط استریل بدن تماس دارند.

بر این اساس، گندزداهای مصرفی در مراکز بهداشتی و درمانی و جامعه در 3 طبقه تعریف می شوند:

• گندزداهای سطح پایین (Low Level Disinfection): این سطح از گندزدایی، باکتری های رویشی، بعضی قارچ ها و ویروس های پوشش دار را در دوره زمانی کوتاه (کمتر از 10 دقیقه) نابود می کند . مثال این گروه عبارت است از محلول های با پایه آمونیوم چهار ظرفیتی، فنولیک ها و هیپوکلریت سدیم رقیق شده. این سطح از گندزدایی در مراکز درمانی برای تجهیزات غیرپزشکی و سطوح محیطی که فقط با پوست سالم تماس دارند استفاده می شود.
• گندزداهای سطح متوسط(Intermediate Level Disinfection): در این سطح از گندزدایی، باکتری های رویشی، مایکوباکتریاها، بعضی ویروس ها و بیشتر قارچ ها از بین می روند، ولی اسپور ها نابود نمی شوند. الکل و فنول ها در این گروه قرار دارند. این سطح از گندزدایی در مراکز درمانی برای ابزار غیربحرانی مورد استفاده قرار می گیرد.
• گندزداهای سطح بالا(High Level Disinfection): در این سطح از گندزدایی، تمامی میکرواورگانیسم ها شامل باکتری های رویشی، ویروس های بدون پوشش و دارای پوشش، قارچ ها و مایکو باکتری ها نابود می شوند، اما تمام اسپورها نابود نمی شوند. این سطح از گندزدایی برای ابزار های نیمه بحرانی قابل استفاده است. از گندزداهای سطح بالا می توان به محلول های گلوتارآلدهید، پراستیک اسید و هیدروژن پروکساید اشاره کرد.

در ضدعفونی و یا گندزدایی شیمیایی و یا فیزیکی، سطح آلوده باید در تماس با عامل میکروب کش قرار گیرد. در گندزدایی، ماده گندزدا باید در مدت زمان و در رقت اعلام شده با سطح مورد نظر نظیر تجهیزات پزشکی در تماس بگیرد تا میکروب کشی انجام شود.

کارایی گندزداهای شیمیایی یا فیزیکی تحت تأثیر عوامل زیادی قرار می گیرد. یکی از عوامل تأثیرگذار غلظت ماده میکروب کش و زمان تماس آن با سطح مورد نظر است. وجود مواد آلی بر روی سطوح می تواند از تماس ماده گندزدا با سطح مورد نظر جلوگیری کند. وجود تعداد بسیار بالایی از میکروارگانیسم ها نیز ممکن است به زمان بیشتری نسبت به زمان متداول برای کشتن میکروارگانیسم ها نیاز داشته باشد. به علاوه انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها می‌توانند مقاومت متفاوتی نسبت به گندزدا داشته باشند.

نظر به اینکه دانشجویان بهداشت محیط و رشته های مرتبط با حوزه بهداشت و کنترل عفونت، واحد درسی مرتبط با کاربرد گندزداها و ضدعفونی کننده در بهداشت را در دانشگاه می گذرانند و از طرفی دانش آموختگان این رشته ها در اماکن تهیه و توزیع مواد غذایی و یا مراکز درمانی و بیمارستان ها، بر انجام فرایند های گندزایی نظارت دارند. لذا ما در نمایشگاه مجازی باما با رویکرد مسئولیت اجتماعی و هدف توانمندسازی دانشجویان و کارشناسان رشته های حوزه بهداشت، ضمن اعطای یک غرفه مجازی رایگان به کلیه شرکت ها و فروشگاه های فعال در زمینه تولید و تأمین مواد گندزدا و ضدعفونی کننده، با برگزاری دوره های آموزشی رایگان  HSE مرتبط با بهداشت، گندزدایی، ضدعفونی و کنترل عفونت، به دنبال توانمندسازی و مهارت افزایی این عزیزان، انتقال تجارب و ارتقای سلامت و کاهش شیوع بیماری ها می باشیم. لذا ضمن دعوت از کلیه شرکت ها و فروشگاه های فعال در حوزه مواد گندزدا و ضدعفونی کننده جهت تبلیغات رایگان در سامانه نمایشگاه مجازی باماHSE، از کارشناسان با تجربه در حوزه گندزدایی، ضدعفونی، استریلیزاسیون و کنترل عفونت دعوت می نماییم تا در برگزاری دوره های آموزشی باما مشارکت بفرمایند. به علاوه فیلم بسیاری از دوره های آموزشی گذشته بصورت رایگان در سامانه باماHSE، بارگذاری و در دسترس عموم است.