معرفی رشته بیوتکنولوژی، مقطع دکتری پیوسته
رشته دکتری پیوسته بیوتکنولوژی
بیوتکنولوژی استفاده همزمان از دانش علوم پایه و فنی و در جهت بهره مندی از توانمندی های نظام های زیستی برای تولید محصولات و فراورده های متنوع دارویی، کشاورزی، مواد غذایی و استفاده از قابلیت های آن ها به عنوان ابزارهای تشخیص در جهت اتخذ راهکارهای نوین درمان در پزشکی می باشد. بیوتکنولوژی توانسته است تحولی شگرف در حوزه های دارویی، درمانی، غذایی، کشاورزی و محیط زیست برای جوامع برخوار دار از آن به ارمغان آورد. امروزه بهره گیری از بیوتکنولوژی یک ضرورت تاریخی است و تسلط بر آن در حفظ مرزهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و در نتیجه، تأمین هویت ملی اجتناب ناپذیر است.
دوره دکتری مستقیم بیوتکنولوژی، دوره آموزشی میان رشته ای خاصی است که متناسب با توانایی های دانشجویان سرآمد به صورت پیوسته و فشرده تنظیم شده است. با توجه به آنکه حوزه بیوتکنولوژی جایگاهی ویژه در کشور داشته و نیروی آموزش دیده این حوزه محدود می باشد، بنیان گذاری دوره ای ویژه به صورت دکترای پیوسته تخصصی با هدف تربیت مدرسین و پژوهشگران متخصص در این حوزه بخشی از کمبود کشور در این زمینه را برطرف خواهد کرد.
تاریخچه رشته دکتری پیوسته بیوتکنولوژی
با توجه به گسترش و نهادینه نمودن بیوتکنولوژی به عنوان یک ضرورت ملی در دهه ۷۰ مورد توجه قرار گرفت. از سیاست های همسو با رویکرد مزبور، برنامه ریزی به منظور تربیت نیروهای متخصص کارآمد در گرایش های مختلف بیوتکنولوژی بوده است. این حرکت در قالب برنامه دوره دکتری پیوسته بیوتکنولوژی برای دانشجویان سرآمد نظام آموزش و پرورش متوسطه و در سال ۱۳۷۴ آغاز گردید. در این راستا و با علم به دو ویژگی این دوره شامل: پیوستگی فرایند آموزش بعد از دیپلم متوسطه تا مرحله دکتری و شمول قلمرو آموزشی برای حوزه های مختلف علوم پایه و فنی مهندسی، برنامه ریزی نظام آموزشی دوره، تعیین واحدهای درسی و تدوین سرفصل های دروس صورت پذیرفت. این برنامه در اردیبهشت سال ۱۳۷۷ به تصویب شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم رسید و با توجه به نقش و جایگاه محوری دانشگاه تهران ، جهت اجرا به پردیس علوم دانشگاه تهران ابلاغ گردید.
دروس تخصصی رشته
دوره دکترای پیوسته بیوتکنولوژی از سه مرحله به شرح زیر تشکیل شده است؛
مرحله اول (معادل کارشناسی):
شامل ۱۳۰ واحد دروس عمومی، پایه، تخصصی و اختیاری است. دروس تخصصی این مرحله شامل: اصول مهندسی بیوشیمی، آزمایشگاه اصول مهندسی بیوشیمی، بیوانفورماتیک، آزمایشگاه بیوانفورماتیک، روش تحقیق، مبانی بیوتکنولوژی میکروبی، مبانی بیوتکنولوژی پزشکی، مبانی بیوتکنولوژی مولکولی، مبانی بیوتکنولوژی کشاورزی است.
مرحله دوم (معادل کارشناسی ارشد):
بعد از اتمام موفقیت آمیز مرحله اول، دانشجو پس از انتخاب یکی از گرایشهای زیر وارد مرحله دوم می شود. در مرحله دوم دانشجویان دو درس الزامی مشترک (۶ واحد)، ۹ واحد از جدول دروس اصلی هر گرایش و ۶ واحد از جدول دروس اختیاری همان گرایش و یا دروس اصلی سایر گرایشها را انتخاب و با موفقیت می گذراند. ۱ واحد سمینار و ۶ واحد پروژه و واحدهای درسی فوق در مجموع ۲۸ واحد مرحله دوم را تشکیل میدهد.
١- بیوتکنولوژی مولکولی (Molecular Biotechnology)
۲- بیوتکنولوژی پزشکی (Medical Biotechnology)
۳- فراورش زیستی (Bioprocessing)
۴- بیوتکنولوژی میکروبی (Microbial Biotechnology)
۵- بیوتکنولوژی محیطی دریایی (Environmental and Marine Biotechnology)
6- بیوتکنولوژی کشاورزی (گیاهی) (Agricultural Biotechnology)
مرحله سوم (دکترای تخصصی)
بعد از اتمام موفقیت آمیز مرحله دوم، دانشجو وارد مرحله سوم می شود، در مرحله سوم دانشجو ۶ واحد از جدول دروس الزامی گرایش و 6 واحد از جدول دروس اختیاری همان گرایش و یا دروس اصلی سایر گرایشها را انتخاب و با موفقیت میگذراند ۲۴ واحد رساله و واحدهای درسی فوق در مجموع ۳۶ واحد مرحله سوم را تشکیل می دهد.
برای مشاهده دروس تخصصی همه گرایش ها به لینک زیر مراجعه کنید:
ادامه تحصیل و گرایش ها
گرایش در رشته دکتری پیوسته بیوتکنولوژی
- بیوتکنولوژی مولکولی (Molecular Biotechnology)
- بیوتکنولوژی پزشکی (Medical Biotechnology)
- فراورش زیستی (Bioprocessing)
- بیوتکنولوژی میکروبی (Microbial Biotechnology)
- بیوتکنولوژی محیطی دریایی (Environmental and Marine Biotechnology)
- بیوتکنولوژی کشاورزی (گیاهی) (Agricultural Biotechnology)
بازار کار و آینده شغلی
دانش آموختگان این رشته می توانند در بخش های زیر مشغول به فعالیت شوند:
- طراحی و تولید داروها، واکسن ها، سرم ها و آنتی بادی ها با اهداف درمانی
- طراحی واحدهای تولید آنزیم و پروتئین هایی که در مقیاس صنعتی در پزشکی، محیط زیست، کشاورزی صنایع غذایی کاربرد دارند
- طراحی و بهبود فرایندهای تولید داروهای نوترکیب
- طراحی و توسعه یافت و اندامکها برای استفاده بیماران
- توسعه روشهای بیوانفورماتیک جهت مطالعه و یافتن قواعد حاکم بر سیستم زیستی
- توسعه روشهای بیوتکنولوژی برای استفاده در مورد سیستم های عصبی بیماران دارای ضایعات نخاعی
- توسعه روشهای درمانی بر پایه سلولهای بنیادی
- توسعه روشهای بیوتکنولوژی جهت درمان ناباروری
- تشخیص و ارائه روش های نوین، سریع و با کارایی بالا برای استفاده در درمان بیماری های صعب العلاج
- دستکاری مخمرها و سایر تک سلولی ها برای تولید با راندمان بالاتر فراورده های زیستی
- اصلاح نباتات مقاوم به بیماریها و آفات گیاهی به روش های نوین و کارای بیوتکنولوژی با صرف هزینه کمتر و کارایی بالاتر
- ایجاد گیاهان تراریخته و محصولات مهندسی شده با اهداف مصرف خوراکی و یا درمانی
- تصفيه پساب، خاک و هوای آلوده با روش های نوین بیوتکنولوژی و حذف آلاینده ها از محیط زیست
- رفع آلودگی و حذف آلایندههای دریا و پاکسازی محیط دریا از آلاینده ها
- استخراج بیوتکنولوژی معادن و بکارگیری روش های نوین بیوتکنولوژی برای استحصال مواد از منابع معدنی