معرفی رشته بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ ها، مقطع کارشناسی پیوسته

تاریخچه

از سال 1873 (قرن 19 میلادی) با شناخت ناقل بیماری فیلاریازیس، مطالعه روی ناقلین بیماری‌ها گسترش یافت و به دنبال آن، مطالعه روی ناقلین بیماری‌ های مختلف از قبیل طاعون، مالاریا، لیشمانیازیس (سالک) و ... آغاز شد و تربیت نیروهای متخصص در این زمینه ضرورت یافت. بر این اساس، دانشگاه‌ های مختلف به تدریس این رشته و تربیت دانشجویان پرداختند با این هدف که در آینده بتوانند ناقلین مختلف را شناسایی کرده و به کنترل و کاهش بیماری‌ ها کمک کنند.

در ایران، این رشته برای اولین بار در سال 1365 در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تأسیس گردید و به دنبال آن، دانشکده بهداشت دانشگاه‌ های همدان و هرمزگان به ترتیب در سال 1379 و 1380 این رشته را راه‌اندازی نمودند.

دروس تخصصی و گرایش ها

دروس تخصصی که دانشجویان در طول تحصیل در رشته بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها می‌گذرانند، در حیطه موضوعات اصلی حشره‌شناسی، سم‌شناسی و کاربرد سموم مختلف و اصول و روش‌های مبارزه با ناقلین است. برخی از عناوین این دروس عبارتند از: مرفولوژی و فیزیولوژی حشرات، طبقه‌بندی حشرات و نقش آن‌ها، کلیات حشره‌شناسی پزشکی، جوندگان مهم از نظر پزشکی و مبارزه با آن‌ها، اصول جمع‌آوری و نگه‌داری حشرات، اصول مبارزه با بندپایان، سم شناسی عمومی و ... .

فارغ‌التحصیلان کارشناسی بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها می توانند برای مقطع کارشناسی ارشد در همین رشته (حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین) ادامه تحصیل دهند. همچنین فارغ‌التحصیلان رشته کارشناسی ارشد این رشته می‌توانند برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری، علاوه بر همین رشته، یکی از رشته‌های پزشکی مولکولی، توکسین‌های میکروبی، زیست فناوری پزشکی یا نانوفناوری پزشکی را انتخاب نمایند.

بازار کار و آینده شغلی

دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در سه نقش اجرایی، آموزشی و پژوهشی به فعالیت بپردازند که شرح فعالیت‌های هر نقش به صورت زیر است:

نقش اجرایی

• بررسی و شناسایی ناقلین مهم از نظر پزشکی (شناسایی زیستگاه‌های ناقلین، صید و جمع‌آوری، شناسایی و تعیین هویت، بررسی‌های آزمایشگاهی و ...)
• برنامه‌ریزی و اجرای عملیات مبارزه با ناقلین
• مشارکت در عملیات کنترل بیماری‌ها
• تهیه نمونه‌ برای اهداف آموزشی، موزه‌های حشره‌شناسی و ...
• نگهداری و پرورش حشرات در آزمایشگاه‌ها
• استفاده درست از تجهیزات و سموم در کنترل ناقلین
• ارائه راه حل‌های مناسب برای مبارزه با هر نوع از ناقلین

نقش آموزشی

• آموزش روش‌های مبارزه با ناقلین
• آموزش روش‌های ایمنی و حفاظت در برابر سموم
• برگزاری کارگاه‌ها و جلسات آموزشی و تهیه مواد آموزشی (بروشور، پمفلت، تراکت، اسلاید و ...)
• آموزش عملیات صحرایی مربوط به ناقلین

نقش پژوهشی

• انجام مطالعات و تحقیقات مختلف در زمینه بندپایان، جوندگان و آفات و بیماری‌های منتقله از آن‌ها
• مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی